مجموعه مقالات دومین هم اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم صفحه 194

ص:206

شرایطی و با قرار گرفتن در هیچ نقطه ای، نمی توان بخش خارجی مسجد، با صحن درونی آن، غرفه ها، حجره ها، زیر شبستان، ایوان و دیگر مکان های آن را یک جا مشاهده کرد و این طرز رؤیت، جز در عالم خیال و جز با تجسم در عالم فوق نمی تواند رخ دهد و تنها در این عالم مجرد و فارغ از ماده است که می توان با حضور ذهنی، مجموعه این مکان ها و فضاها را یک جا با هم مشاهده کرد و چه بسا این گونه ملاحظه، بیش از مشاهده عینی (که تنها اجازه می دهد یک گوشه و یک ویژگی واحد از کلیاتی که در خارج وجود دارد، نمایانده شود) واقعیت دارد.

علت آنکه در نقاشی های ایرانی، تمام صحنه از زاویه دید نقاش روایت نمی شود، بلکه از زاویه های متفاوتی دیده می شود، این است که این صحنه از منظر حس بینایی که مستلزم ایستادن نقاش در نقطه ای از جغرافیای صحنه است، روایت نمی شود. بلکه به صورت شهودی، آنچه را که بدون واسطه و نه از ورای حواس ادراک می کند، منتقل می کند. ازاین رو، آن محدودیت های عالم طبیعی که حقیقت را تکه تکه می کند و یا به صورت نسبی ارائه می دهد، از بین می رود. هنگامی که ما حقیقت مطلق را در ذهن می آوریم، هیچ زاویه مشخصی را معیار نگاه خود قرار نمی دهیم.

ترکیب بندی در مینیاتور

ترکیب بندی در مینیاتور

در مینیاتور ایرانی، ترکیب بندی در سطح گسترش می یابد و به سمت بالا اوج می گیرد. این قاعده مشترک هنرهای آسیایی است که تماشاگر، انگار از ارتفاع خاصی به صحنه نگاه می کند، پس پیکره ها یا گروهی از آنها برابر یکدیگر قرار نمی گیرند و بیننده به سادگی تمام صحنه را دریافت می کند.