- 1.مفهوم شناسی فرزند سالاری 5
- اشاره 5
- 2. فرزندسالاری از دیدگاه جامعه شناسی 6
- 3. فرزندسالاری از نگاه دین 7
- اشاره 10
- 4. پیشینه سالاری و اقتدار در خانواده 10
- الف) مادرسالاری 11
- ب) دایی سالاری 12
- ج) پدرسالاری 13
- د) فرزندسالاری 15
- 5. جایگاه اقتدار در خانواده اسلامی 16
- 1. ویژگی های فرزندسالاری 21
- اشاره 21
- اشاره 21
- الف) توجه بیش از اندازه والدین به فرزندان در کودکی 21
- ب) دردسرساز شدن فرزندان برای والدین در نوجوانی و جوانی 22
- ج) تحمیل خواسته های فرزندان به والدین 24
- د) پیوسته طلبکار بودن فرزندان از والدین 25
- ه ) حاکم شدن احساسات بر روابط افراد خانواده 26
- و) وجود آزادی کامل و هرج و مرج در خانه 27
- ح) قدرت نمایی فرزندان بزرگ تر 28
- ز) دشواری تعامل فرزندان با دیگران 28
- اشاره 31
- الف) پی آمدهای فردی 31
- یک _ ایجاد مشکلات اخلاقی تربیتی 31
- اشاره 31
- دو_ ناتوانی در حل مشکلات شخصی 32
- سه _ موفقیت کمتر در تحصیل 33
- چهار_ موفقیت کمتر در زندگی مشترک 35
- یک _ تضییع حقوق والدین 36
- ب) پی آمدهای خانوادگی 36
- اشاره 36
- دو_ مختل شدن وظایف تربیتی والدین 37
- سه _ محروم شدن والدین از برخی نیازهای اساسی 38
- اشاره 39
- یک _ تهدید ارزش ها و سنت های مفید جامعه 39
- ج) پی آمدهای اجتماعی 39
- دو_ بی احترامی به قوانین و مقررات اجتماعی 40
- سه _ تأخیر در روند جامعه پذیری 41
- اشاره 44
- الف) به کارگیری الگوی نامناسب فرزندپروری 45
- اشاره 45
- ب) اختصاص ندادن وقت مناسب برای تربیت فرزندان 47
- ج) نزاع والدین و بی احترامی نسبت به یکدیگر 49
- د) کج فهمی برخی والدین از سخنان بزرگان تعلیم و تربیت 51
- ه) رفتار نسنجیده والدین 52
- و) تمایل والدین به جبران ناکامی خود از طریق فرزندان 53
- ز) کم توجهی والدین به آموزه های دینی در زمینه تربیت 55
- اشاره 56
- 2. عوامل اجتماعی 56
- الف) نابرابری سطح تحصیلات والدین و فرزندان 57
- ب) خانواده هسته ای و تعداد کم فرزندان 58
- ج) دگرگونی نقش جوانان 60
- د) دادن مناصب و القاب دهان پرکن به دانش آموزان 61
- ه_) طولانی شدن دوره تجرّد جوانان 62
- و) جوانی جمعیت و بمباران تبلیغاتی جوانان 63
- ز) اثرگذاری رسانه های گروهی 64
- 3. عوامل اقتصادی 70
- اشاره 73
- الف) زمان شناسی در امر تربیت 74
- اشاره 74
- 1. راه کارهای تربیتی و رفتاری 74
- ب) اختصاص وقت برای تربیت 75
- ج) انتخاب ابزار اثربخش در تربیت 76
- د) آگاهی از الگوهای مناسب فرزندپروری 78
- ه ) پرهیز از امر و نهی فرزندان 88
- و) اهدای آزادی مشروط 89
- ز) قاطعیت در اجرای مقررات 92
- ح) اصل تفاهم و هم سویی والدین 92
- ط) مشخص بودن جایگاه والدین در ساختار خانواده 93
- ی) آگاهی والدین از سرکشی دوران بلوغ 97
- الف) ارتقای سطح تحصیلات والدین 98
- 2. راه کارهای اجتماعی و فرهنگی 98
- اشاره 98
- ب) بسترسازی مناسب برای اجتماعی شدن فرزندان 99
- ج) بهره گیری از رسانه های گروهی 101
- اشاره 104
- اشاره 106
- الف) اصل کرامت 107
- یک _ سلام کردن به کودکان 107
- اشاره 107
- دو_ وفای به عهد 108
- سه _ تکریم مادر فرزند 109
- پنج _ پرهیز از امر و نهی 110
- شش _ مشورت 111
- ب) اصل محبت 112
- اشاره 112
- یک _ توزیع عادلانه محبت 113
- دو_ پرهیز از افراط در محبت 114
- ج) اصل مسئولیت 115
- 2. رابطه فرزند با پدر و مادر 118
- اشاره 118
- الف) اطاعت و فرمان بری 119
- ب) مراعات ادب 120
- ج) فروتنی و محبت 121
- د) سپاس گزاری 123
- ه ) دعای خیر 124
- اشاره 127
- 1. برنامه سازی برای گروه کودک و نوجوان 128
- 2. برنامه سازی برای گروه خانواده 143
- اشاره 143
- الف) دعوت از کارشناسان 144
- ب) تهیه گزارش های مردمی 144
- د) تهیه زیرنویس های مناسب درباره موضوع 145
- ج) روی خط تماس 145
- و) تهیه برنامه های نمایشی 148
ص:17
1- محسن ایمانی، «حرف شنوی در کودکان و نوجوانان»، ماهنامه پیوند، خرداد 1386، ش 332، ص 17.
2- ترجمه میزان الحکمه، ج 14، ص 7701، ح 22716.
فرزند اجازه جسارت به پدر و مادر و حکمرانی آنان را نمی دهد. لازم به یادآوری است که در فصل پنجم، به پیوند والدین و فرزندان در اسلام خواهیم پرداخت.
4. پیشینه سالاری و اقتدار در خانواده
اشاره
4. پیشینه سالاری و اقتدار در خانواده
چگونگی توزیع قدرت و اقتدار در درون خانواده، یکی از بحث برانگیزترین موضوع های اجتماعی است که فراتر از حیطه مباحث تخصصی است. بررسی های اجتماعی و تاریخی درباره پیشینه سالاری و اقتدار در خانواده نشان می دهد که همواره اعضای خانواده اقتدار و قدرت یکسانی نداشته اند. در واقع، در هر دوره ای، یکی از اعضای خانواده نسبت به دیگران اقتدار بیشتری داشته است. در برخی اجتماعات، مادر خانواده اقتدار بیشتری نسبت به پدر خانواده داشته (مادرسالاری)(1) و در برخی دوره ها، اختیار امور دست برادر مادر (دایی فرزندان) بوده است (دایی سالاری).(2) در جوامعی هم پدر خانواده در رأس امور بوده و سرپرستی همسر و فرزندان را به عهده داشته و با اقتدار کامل، خانواده خود را اداره کرده است (پدرسالاری).(3)
با توجه به آنچه گذشت، می توان گفت دست کم در طول تاریخ، از نظر اقتدار، سه نوع نظام خانوادگی در خانواده ها حاکم بوده و در دهه های اخیر نیز سخن از «فرزندسالاری» به میان آمده است. برای آگاهی بیشتر، روند مراحل تاریخی این نظام ها را در خانواده بررسی