- 1.مفهوم شناسی فرزند سالاری 5
- اشاره 5
- 2. فرزندسالاری از دیدگاه جامعه شناسی 6
- 3. فرزندسالاری از نگاه دین 7
- 4. پیشینه سالاری و اقتدار در خانواده 10
- اشاره 10
- الف) مادرسالاری 11
- ب) دایی سالاری 12
- ج) پدرسالاری 13
- د) فرزندسالاری 15
- 5. جایگاه اقتدار در خانواده اسلامی 16
- 1. ویژگی های فرزندسالاری 21
- اشاره 21
- اشاره 21
- الف) توجه بیش از اندازه والدین به فرزندان در کودکی 21
- ب) دردسرساز شدن فرزندان برای والدین در نوجوانی و جوانی 22
- ج) تحمیل خواسته های فرزندان به والدین 24
- د) پیوسته طلبکار بودن فرزندان از والدین 25
- ه ) حاکم شدن احساسات بر روابط افراد خانواده 26
- و) وجود آزادی کامل و هرج و مرج در خانه 27
- ز) دشواری تعامل فرزندان با دیگران 28
- ح) قدرت نمایی فرزندان بزرگ تر 28
- اشاره 31
- الف) پی آمدهای فردی 31
- یک _ ایجاد مشکلات اخلاقی تربیتی 31
- اشاره 31
- دو_ ناتوانی در حل مشکلات شخصی 32
- سه _ موفقیت کمتر در تحصیل 33
- چهار_ موفقیت کمتر در زندگی مشترک 35
- اشاره 36
- یک _ تضییع حقوق والدین 36
- ب) پی آمدهای خانوادگی 36
- دو_ مختل شدن وظایف تربیتی والدین 37
- سه _ محروم شدن والدین از برخی نیازهای اساسی 38
- اشاره 39
- یک _ تهدید ارزش ها و سنت های مفید جامعه 39
- ج) پی آمدهای اجتماعی 39
- دو_ بی احترامی به قوانین و مقررات اجتماعی 40
- سه _ تأخیر در روند جامعه پذیری 41
- اشاره 44
- الف) به کارگیری الگوی نامناسب فرزندپروری 45
- اشاره 45
- ب) اختصاص ندادن وقت مناسب برای تربیت فرزندان 47
- ج) نزاع والدین و بی احترامی نسبت به یکدیگر 49
- د) کج فهمی برخی والدین از سخنان بزرگان تعلیم و تربیت 51
- ه) رفتار نسنجیده والدین 52
- و) تمایل والدین به جبران ناکامی خود از طریق فرزندان 53
- ز) کم توجهی والدین به آموزه های دینی در زمینه تربیت 55
- اشاره 56
- 2. عوامل اجتماعی 56
- الف) نابرابری سطح تحصیلات والدین و فرزندان 57
- ب) خانواده هسته ای و تعداد کم فرزندان 58
- ج) دگرگونی نقش جوانان 60
- د) دادن مناصب و القاب دهان پرکن به دانش آموزان 61
- ه_) طولانی شدن دوره تجرّد جوانان 62
- و) جوانی جمعیت و بمباران تبلیغاتی جوانان 63
- ز) اثرگذاری رسانه های گروهی 64
- 3. عوامل اقتصادی 70
- اشاره 73
- الف) زمان شناسی در امر تربیت 74
- 1. راه کارهای تربیتی و رفتاری 74
- اشاره 74
- ب) اختصاص وقت برای تربیت 75
- ج) انتخاب ابزار اثربخش در تربیت 76
- د) آگاهی از الگوهای مناسب فرزندپروری 78
- ه ) پرهیز از امر و نهی فرزندان 88
- و) اهدای آزادی مشروط 89
- ز) قاطعیت در اجرای مقررات 92
- ح) اصل تفاهم و هم سویی والدین 92
- ط) مشخص بودن جایگاه والدین در ساختار خانواده 93
- ی) آگاهی والدین از سرکشی دوران بلوغ 97
- الف) ارتقای سطح تحصیلات والدین 98
- 2. راه کارهای اجتماعی و فرهنگی 98
- اشاره 98
- ب) بسترسازی مناسب برای اجتماعی شدن فرزندان 99
- ج) بهره گیری از رسانه های گروهی 101
- اشاره 104
- اشاره 106
- الف) اصل کرامت 107
- یک _ سلام کردن به کودکان 107
- اشاره 107
- دو_ وفای به عهد 108
- سه _ تکریم مادر فرزند 109
- پنج _ پرهیز از امر و نهی 110
- شش _ مشورت 111
- ب) اصل محبت 112
- اشاره 112
- یک _ توزیع عادلانه محبت 113
- دو_ پرهیز از افراط در محبت 114
- ج) اصل مسئولیت 115
- 2. رابطه فرزند با پدر و مادر 118
- اشاره 118
- الف) اطاعت و فرمان بری 119
- ب) مراعات ادب 120
- ج) فروتنی و محبت 121
- د) سپاس گزاری 123
- ه ) دعای خیر 124
- اشاره 127
- 1. برنامه سازی برای گروه کودک و نوجوان 128
- 2. برنامه سازی برای گروه خانواده 143
- اشاره 143
- الف) دعوت از کارشناسان 144
- ب) تهیه گزارش های مردمی 144
- د) تهیه زیرنویس های مناسب درباره موضوع 145
- ج) روی خط تماس 145
- و) تهیه برنامه های نمایشی 148
ص:127
1- محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه: سید جواد مصطفوی، ص 230.
2- ترجمه نهج الفصاحه موضوعی، ص 114.
3- ترجمه اصول کافی، ج 3، ص 231.
ِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما؛ اگر تو را وادارند تا درباره چیزی که تو را بدان دانشی نیست، به من شرک ورزی، از آنان فرمان نبر...». (لقمان: 15)
امام علی علیه السلام هم در این زمینه فرموده است: «فَحَقُ الْوَالِدِ عَلَی الْولَدِ أَنْ یُطِیعَهُ فِی کُلِّ شَیْءٍ اِلّا فِی مَعْصِیَهِ اللهِ؛ حق پدر بر فرزند این است فرزند در همه چیز به جز نافرمانی خدا، از پدر اطاعت کند».(1)
بنابراین، اگر در انجام مستحبات، مکروهات و مباهات، مخالفت با آنان شود، به گونه ای که به نارضایتی ایشان بینجامد و خاطر آنان آزرده شود، مخالفت کردن با ایشان، حرام و گناه به شمار می آید.
روایت است که «شخصی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله شرف یاب شد و عرض کرد: ای رسول خدا، من جوانی هستم بانشاط و آماده فعالیت و خدمت. دوست دارم در جبهه جنگ شرکت کنم، ولی مادرم مخالفت می ورزد. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: برو نزد مادرت باش. سوگند به آن خدایی که مرا به پیامبری برانگیخت، اگر یک شب در خدمت مادرت باشی و او به دیدار تو دل خوش باشد، ثواب آن از یک سال جهاد بیشتر است».(2)
ب) مراعات ادب
ب) مراعات ادب
یکی دیگر از جلوه های نیکی به پدر و مادر، مراعات ادب است. البته مراعات ادب نسبت به هر کس، شایسته است، ولی نسبت به پدر و مادر شایسته تر است. حضرت محمد صلی الله علیه و آله در زمینه مراعات ادب نسبت به پدر می فرماید: «لا یُسَّمِیهِ بِاسْمِهِ، وَلا یَمْشِی بَیْنَ یَدَیْهِ، وَلا یَجْلِسُ قَبْلَهُ، ولا یَسْتَسِبُّ