پیام های صبحگاهی «ویژه فصل تابستان» صفحه 25

ص:30

1- هر یکی کار دگر را خاسته: هر ستاره ای در مدار خویش و سرگرم کار خود است. (به نقل از: تعلیقه دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی بر منطق الطیر، ص 588).

از اشعار خود آن را بازتاب داده است، شبی نگاهش به آسمان پرستاره و هلال ماه می­افتد. با دیدن این منظره، هلال ماه را چون «داس» و ستارگان را چون «مزرعه»ای می­بیند. آن گاه به یاد این نکته می­افتد که: روزی باید محصولات مزرعه اعمال خود را درو کند. پس تأسف می­خورد که عمر به پایان آمده است، اما از اعمال نیک حاصل در خور توجهی ندارد، تا آنها را درو کند و ذخیره­ای برای جهان دیگرش ببرد. البته حافظ به خود نوید می­دهد که با این همه، نباید از سابقه لطف خدا نومید شد.

مزرع سبز فلک(1) دیدم و داسِ مَه تو

یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو

گفتم ای بخت بخسبیدی و خورشید دمید

گفت با این همه، از سابقه نومید مشو

هرکه در مزرع دل، تخم وفا سبز نکرد

زردرویی کشد از حاصل خود، گاه درو(2)

تأملی در ستارگان

تأملی در ستارگان

v امام محمد غزالی نیز چنین می­نویسد:

سرِ خود سوی آسمان بردار و در آن و در ستارگان آن نگر، و در دَوران و طلوع و غروب و شمس و قمر، و اختلاف مشرق­ها و مغرب ها، و نیز بنگر به سیر ستارگان که بی­هیچ سستی و تغییر مسیری، همواره در مدار خود در گردش است، و بنگر که چگونه

ص :31

1- مزرع سبز فلک: کنایه از آسمان پرستاره.
2- حافظ، دیوان، تصحیح: غنی - قزوینی، صص 309 و 310، غزل 407.

خداوند برای هر ستاره­ای، سیری معلوم، مقدر ساخته است. و در عدد ستارگان و فراوانی آنها و اختلاف رنگ­های آنها تدبر کن؛ چه، بعضی به سرخی مایل است و بعضی به سفیدی و برخی به رنگ­های دیگر. پس به کیفیت شکل­های آن نگر؛ چه، بعضی به صورت کژدم است و بعضی به صورت بره و برخی نیز، به شکل گاو و آدمی. و هیچ صورتی نیست در زمین [مگر] که در آسمان، آن را تمثالی است. پس در این آسمان با بزرگی آن و بسیاری ستارگان منگر، بلکه در آفریننده آن نگر که چگونه آن را بیافرید.(1)

امام صادق علیه السلام در خطاب به مُفَّضل می­فرماید:

ای مفضل، به ستاره­ها و اختلاف خط سیر آنها بیندیش. بعضی از آنها از مرکز خود در فلک جدا نمی­شوند و سیر نمی­کنند، مگر در حال اجتماعی و بعضی­ها آزادند در برج­ها منتقل می­شوند و در سیرشان جدا هستند، و آنها دو نوع سیر دارند که یکی عمومی است که با فلک به طرف مغرب می­رود و دیگری مخصوص به خودش است، به طرف مشرق. مثل مورچه که بر سنگ آسیاب می­گردد و سنگ هم به طرف راست می­چرخد ولی مورچه به طرف چپ، که مورچه در این وضع، دو حرکت مختلف دارد؛ یکی حرکت خودش که جلو می­رود و دیگری به تبع سنگ آسیاب که به پشتش می­کشد. اگر کسی بگوید چرا بعضی