حدیث و روان شناسی صفحه 105

دیگر. بسیاری از مردم این ترس ها را از رهگذر یک رشته تجربه های پیشین شخصی می آموزند، تجربه هایی که در آن ها این چیزها و موقعیت ها با اتفاقات خاصّی که باعث ترس در افراد شده، پیوند خورده است.(1) بعضی افراد از اضطراب که حالتی از ترس عمومی و نامشخص است، رنج می برند. اضطراب گاه به ترس های گوناگون منجر می شود، مانند توهمِ به وقوع پیوستن خطراتی خاصّ، یا ترس از بیماری، یا ترس از دست دادن عزیزی. چنین افرادی برای رهایی از این گونه اضطراب ها نیاز به روان درمانی دارند.

قرآن کریم کوشیده است مردم را به سمت تسلّط بر هیجان هایشان و حاکم شدن بر آن ها سوق دهد. از این رو، مردم را به نترسیدن از اموری که ترس از آن ها بی دلیل

و بیهوده است، مانند مرگ یا فقر، رهنمون شد است. قرآن کریم، هم چنین، مردم را به تسلّط بر بسیاری از هیجان های دیگر چون خشم وعشق و خود بزرگ بینی و اندوه و خوشی توصیه کرده است. نگارنده، قبلاً، در کتاب قرآن و روان شناسی(2) به موضوع تسلّط بر هیجان ها پرداخته است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز مسلمانان را به تسلّط بر هیجان ها و به فرمان آوردن آن ها سفارش کرده است.

تسلّط بر هیجان خشم

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله مسلمانان را به چیره آمدن بر هیجان خشم توصیه فرموده است. روایت شده است که :

مردی به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: مرا سفارشی فرما. حضرت فرمود: خشمگین مشو».

مرد سخن خود را چند بار تکرار کرد و هر بار پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «خشمگین