حدیث و روان شناسی صفحه 110

برانگیخت. پیامبر صلی الله علیه و آله دستور داد صبح زود، در زمانی که معمولاً در آن وقت کوچ نمی کرد، حرکت کنند، و دو روز پیاپی آن ها را راه برد تا جایی که همگی خسته و مانده شدند و بدین ترتیب از اندیشیدن به گفته عبداللّه بن اُبی بازماندند، و چون یارانش را فرود آورد لحظاتی بعد همه آن ها از شدّت خستگی خوابیدند.

آری، پیامبر صلی الله علیه و آله با این شیوه ها هیجان خشم را به نحو کارآمدی درمان کرد و نشان داد که از رفتار انسان و روش های درست و مؤثر در اصلاح این رفتار و درمان آن شناخت دقیقی دارد. توصیه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به یارانش برای چیره آمدن بر هیجان خشم، و به کارگیری بسیار خردمندانه پاره ای روش های کارآمد در تسلّط بر آن، به علاوه رفتار خود حضرت در مهار کردن هیجان خشم در بسیاری از مواردی که معمولاً خشم مردم را بر می انگیزند، و ارائه نمونه واقعی قابل پیروی برای تسلّط بر هیجان خشم، همگی چیره آمدن بر خشم و مهارکردن آن را به صحابه آموخت، و این تأثیر بزرگی در شخصیّت آنان داشت ؛ چرا که آموختن تسلّط بر هیجان خشم اراده انسان را در تسلّط بر همه هوس ها و خواهش های نفس تقویت می کند و، در نهایت، انسان را توانا می سازد که اختیاردار و آقای خود باشد نه بنده و اسیر هیجان ها و هوس ها و شهوت هایش.

چیره آمدن بر نفرت و کین

رسول خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را به محبت و مودّت نسبت به یکدیگر سفارش می فرمود و از تنفّر و دشمنی و کینه وری نهی می کرد. از ابوایّوب روایت شده است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«بر مسلمان روا نیست که بیش از سه شب با برادرش قهر کند: به هم برسند و از یکدیگر روی بگردانند. بهترین آن دو کسی است که آغاز به سلام کند.»

در این حدیث مسلمان از خصومت و نفرت و قهر کردن نهی شده است. این که پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده بیش از سه روز مسلمان حق ندارد به خصومت و نفرتش از برادر