حدیث و روان شناسی صفحه 133

تشویق بزرگی است به تفکر ابداعی و ابتکار چیزهایی که به نفع جامعه و به خیر و صلاح بشریت باشد.

خطاهای تفکر

اشاره

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از عواملی که به خطاهای تفکّر می انجامد برحذر داشته است، و به اصحابش می آموخت که تفکری سالم و خالی از عیوبی که تفکر درست را از کار می اندازند، داشته باشند. از جمله عواملی که موجب خطای در تفکر می شوند، عبارتند از:

الف - تقلید و اوهام و خرافات

یکی از عواملی که به خطای در تفکر منجرّ می شود تقلید کورکورانه از افکار و آرای دیگران است. قرآن کریم از مشرکان که در بت پرستی از آرای پدرانشان تقلید می کنند و به عقاید آنان تمسّک می جویند به شدّت انتقاد کرده و مردم را به آزاد کردن خردهایشان از قید و بندهای تقلید، و نیز به رها سازی خود از اوهام و خرافات که بر اساس تقلید، به آن ها چنگ می زنند فرا خوانده است.(1)

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نیز از پیروی آرای دیگران و تقلید کور و بدون تأمل و تفکر از کارهای آنان پرهیز داده است. حذیفه می گوید که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«ابن الوقت نباشید و نگویید اگر مردم خوبی کردند ما هم خوبی می کنیم، و اگر ستم کردند ما هم ستم می کنیم، بلکه خود را عادت دهید که اگر مردم خوبی کردند خوبی کنید و اگر بدی کردند شما بدی و ستم نکنید».(2)

در این حدیث، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به استفاده از خرد برای تشخیص حق و باطل و نیک و بد، و پیروی از حق و نیکی که تفکر به آن ها رهنمون می شود فرا می خواند،