حدیث و روان شناسی صفحه 137

این حدیث مردم از پذیرفتن کورکورانه آنچه از دیگران می شنوند نهی شده اند؛ زیرا شمار زیادی از مردم به تصدیق بسیاری از آنچه می شنوند گرایش دارند و آن ها را، به اعتبار این که حقیقت دارند، برای دیگران نقل می کنند.

اهمیّت بحث و گفتگو در شفافیّت تفکّر

بحث و گفتگو از عوامل مهمّی است که به شفافیّت و سلامت تفکّر، و رهیدن از خطاها و موانع رسیدن به حقیقت کمک می کند. خداوند بزرگ پیامبرش را به مشورت با یارانش توصیه کرده و فرموده است:

«...وَشَاوِرْهُمْ فِی الاَْمْرِ...».(1)

«و در امور با آنان رایزنی کن...»

در بحث و گفتگو جوانب مسأله روشن وحدّ و مرزهای آن مشخصّ می شود و آرا و نظرات جدیدی بروز می کند که در رسیدن به پاسخی پذیرفته به پرسش، یا راه حل قابل قبول برای مسأله کمک می کنند. پیامبر صلی الله علیه و آله، خود، با یارانش مشورت می کرد. برای مثال، پیش از ورود به جنگ بدر از آنان نظر خواهی نمود، و مطمئن شد که انصار با جنگ موافق هستند. هم چنین درباره محل جنگ، و درباره اسیران، بعد از پیروزی بر مشرکان قریش، نظر آنان را جویا شد. در جنگ خندق نیز با یارانش مشورت کرد و نظر سلمان فارسی را درباره حفر خندق پیرامون مدینه پذیرفت. آن حضرت یارانش را به مشورت با یکدیگر تشجیع و تشویق می کرد و می فرمود:

«کسی که از خداوند طلب خیر کند ناکام نمی شود، و کسی که مشورت کند پشیمان نمی شود...».(2)