- پیش گفتار 1
- فصل یکم: انگیزه های رفتار در حدیث 6
- اشاره 6
- انگیزه های فیزیولوژیکی 7
- دو انگیزه بقای نوع 14
- انگیزه مادری 17
- انگیزه های روانی و روحی 18
- انگیزه دینداری 19
- انگیزه رقابت 22
- انگیزه تملّک 25
- رابطه میان انگیزه و عاطفه یا هیجان 26
- مهار انگیزه ها 36
- کنترل از طریق ارضای حلال 37
- کنترل از طریق اعتدال در ارضای نیازها 39
- مهار انگیزه جنسی 41
- مهار انگیزه پرخاشگری 48
- مهار انگیزه تملّک 54
- انحراف انگیزه 58
- فصل دوم: عواطف یا هیجانات در حدیث 62
- اشاره 62
- محبّت 63
- دوست داشتن خدا 64
- دوست داشتن پیامبر 67
- دوست داشتن مردم 69
- دوست داشتن همه آفریده های خدا 77
- دوست داشتن فرزندان 79
- محبّت جنسی 81
- دوست داشتن مال و دارایی 83
- ترس 84
- خشم 88
- عوارض بدنی خشم 91
- تأثیر خشم بر اندیشه و رفتار 92
- نفرت 94
- حسادت 95
- غیرت 99
- حیا 101
- تسلّط بر عواطف یا هیجانات 103
- تسلّط بر هیجان خشم 105
- چیره آمدن بر نفرت و کین 110
- چیره آمدن بر حسادت 111
- چیره آمدن بر کِبر 111
- چیره آمدن بر غرور و خودپسندی 113
- تسلّط بر اندوه 114
- فصل سوم: ادارک حسّی در حدیث 116
- اشاره 116
- ادراک فرا حسّی 117
- ادراک فراحسّی و الهام 125
- اشاره 128
- فصل چهارم: تفکّر از دیدگاه حدیث 128
- الف - تقلید و اوهام و خرافات 133
- خطاهای تفکر 133
- اشاره 133
- ب - فراهم نبودن ادلّه 135
- اهمیّت بحث و گفتگو در شفافیّت تفکّر 137
- اشاره 138
- فصل پنجم: یادگیری از دیدگاه حدیث 138
- اشاره 146
- 1 - تقلید 146
- راه های یادگیری 146
- 2 - آزمایش و خطا 148
- 3 - شرطی سازی 149
- 4 - تفکّر 151
- اشاره 154
- اشاره 154
- اصول یادگیری در حدیث 154
- 1 - انگیزه 154
- الف - برانگیختن انگیزه با تشویق و تهدید 155
- ب - برانگیختن انگیزه با داستان 159
- 2 - پاداش دادن 164
- 3 - توزیع یادگیری 170
- 4 - تکرار 171
- 5 - مشارکت مثبت و ممارست عملی 173
- اشاره 176
- 6 - توجّه 176
- الف - کمک گرفتن از رخدادهای جاری برای جلب توجه 176
- ب - جلب توجه با طرح پرسش 177
- ج - جلب توجه با استفاده از مثال و تشبیه 179
- د - کمک گرفتن از نمودار 182
- 7 - تدریج در یادگیری 184
- فصل ششم: علم لدنّی از نگاه حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله 188
- الهام و رؤیا 188
- دو راه کسب شناخت 190
- وحی و الهام 191
- وقوع وحی و الهام برای غیر پیامبران 193
- خواب و رؤیا 197
- رؤیا 199
- تعبیر خواب ها و رؤیاها 204
- حدیث و تعبیر خواب 206
- اشاره 210
- فصل هفتم: حدیث پیامبر و مسأله رشد 210
- رشد در مرحله جنینی 211
- شنوایی و بینایی 217
- تعیین جنسیّت 219
- رشد پس از تولّد 221
- نوجوانی 225
- نیازهای رشد 228
- فصل هشتم: شخصیّت از دیدگاه حدیث 233
- اشاره 233
- فطرت انسان 234
- تعادل شخصیت 237
- تفاوت های فردی 239
- تفاوت های هوشی 243
- تفاوت در برانگیختگی هیجانی 245
- تأثیر وراثت و محیط در تفاوت های فردی 246
- تأثیر وراثت 247
- تأثیر محیط 249
- انواع شخصیت 252
- ارزشیابی شخصیت 255
- اشاره 257
- فصل نهم: حدیث و بهداشت روانی 257
- تعادل 262
- مفهوم بهداشت روانی در قرآن و حدیث 262
- شخصیّت بهنجار و بهداشت روانی 263
- اشاره 264
- روش اسلام در ایجاد بهداشت و سلامت روانی 264
- یکم: شیوه تقویت جنبه روحی 265
- 1 - ایمان به خدای یکتا و پرستش او 265
- 2 - تقوا 267
- 3 - عبادات 268
- 1 - تسلّط بر انگیزه ها 269
- دوم: شیوه تسلّط بر جنبه بدنی انسان 269
- سوم: شیوه آموختن خصلت های ضرور برای بهداشت و سلامت روانی 270
- اشاره 270
- 2 - تسلّط بر هیجان ها 270
- 1 - احساس امنیّت روانی 272
- 2 - خود اتّکایی 273
- 3 - اعتماد به نفس 274
- 4 - احساس مسؤولیت 277
- 5 - خود باوری و استقلال رأی 279
- 6 - قناعت و خرسندی به قضا و قدر الهی 280
- 7 - شکیبایی 281
- 8 - انجام دادن کار با علاقه و درستی 284
- 9 - توجّه به سلامت جسم 285
- شاخص های بهداشت وسلامت روانی در پرتو قرآن و حدیث 288
- در رابطه فرد با مردم 289
- در رابطه فرد با هستی 290
- اشاره 291
- فصل دهم: روان درمانی در حدیث 291
- روان درمانی با ایمان 293
- روان درمانی با عبادات 298
- اشاره 298
- الف - روان درمانی با نماز 300
- ب - روان درمانی با روزه 305
- ج - روان درمانی با حج 307
- روان درمانی با ذکر و یاد خدا 309
- روان درمانی با قرآن 313
- اشاره 317
- روان درمانی با دعا 317
- الف - درمان غم و نگرانی و اندوه با دعا 319
- ب - درمان بی خوابی و ترسیدن در خواب با دعا 323
- ج - درمان احساس گناه با دعا و تسبیح گویی 324
- روان درمانی با توبه 325
- منابع عربی 329
- منابع غیر عربی 334
مخالف می کشاند. این احساسات، در هنگام بازی و در خلال بسیاری از مناسبت هایی که در آن ها میان کودکان دختر و پسر اختلاط پیش می آید، چه در محیط خانواده، و چه در خارج از آن، آشکارا خود را نشان می دهد. از همین رو، لازم است که خواهران و برادران از همان سنین پایین و قبل از سنّ بلوغ جنسی، جدا از هم بخوابند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، با خردمندی خود، این واقعیت را دریافت، در حدیثی که پیش تر آوردیم، دستور داد دختران و پسران از سن ده سالگی در بسترهای جداگانه بخوابند.
نیازهای رشد
روان شناسان به بررسی نیازهای رشد در مرحله کودکی و نوجوانی پرداخته اند. مقصود از نیازهای رشد اموری است که کودک باید آن ها را فرا بگیرد تا رشد روانی او به شیوه ای درست صورت پذیرد. روان شناسان چند نیاز مهم برای رشد در دو مرحله کودکی و نوجوانی ذکر کرده اند. یکی از این نیازهای مهم در مرحله کودکی تحقق امنیّت روانی است تا این که شخصیّت کودک رشد سالمی داشته باشد. از مهم ترین عوامل ایجاد امنیت روانی در کودک ابراز محبت و عطوفت و مهربانی و خوش رفتاری و توجّه نمودن به اوست. اینها اعتماد به نفس را در کودک پدید می آورد و کمک می کند تا مفهوم مثبتی از خود به دست آورد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت به دو نوه بزرگوار خود حسن و حسین علیهماالسلام، محبت و عطوفت فراوانی ابراز می داشت و به آن ها توجه نشان می داد. آن ها را بر دوش خود می نشاند، و غرق در بوسه می کرد. از اسامه بن زید نقل شده است که گفت:
«شبی برای کاری به در خانه پیامبر صلی الله علیه و آله رفتم، پیامبر صلی الله علیه و آله بیرون آمد درحالی که چیزی لای ردای آن حضرت قرار داشت و نفهمیدم چیست. کارم که تمام شد عرض کردم: این چیست که زیر ردای شماست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله ردایش را کنار زد دیدم حسن و حسین علیهماالسلام به ران های آن حضرت چسبیده اند. فرمود: این دو پسران من و