حدیث و روان شناسی صفحه 252

«گناهان [یکی یکی] بر دل ها عارض می شوند همچنان که بوریا با یکایک نی ها بافته می شود، پس هر دلی که آن گناهان را بپذیرد یک نقطه سیاه در آن پدید می آید، و هر دلی که آن ها را نپذیرد نقطه ای سفید در آن پدید می آید تا جایی که یکی از آن دو قلب سفید می شود همانند سنگی صاف که تا آسمان ها و زمین برجاست هیچ فتنه و گناهی به آن آسیبی نمی رساند، و دیگری سیاه و تیره می شود، همانند کوزه ای وارونه که هیچ معروف و منکری را نمی شناسد جز هوا و هوسش را...».(1)

پیامبر

صلی الله علیه و آله در این حدیث، تأثیر گناهان و عوامل بد محیط در رفتار انسان را بیان کرده است.

این، در واقع، یک تشبیه است برای حالت انسانی که نور ایمان در دلش پنهان می شود و عادت های بد و رذایل اخلاقی در آن ریشه می دواند. پیامبر صلی الله علیه و آله هم چنین، قلب انسان را در این حالت به کوزه وارونه ای تشبیه می کند که هیچ خیر و حکمت و دانشی در آن قرار نمی گیرد، چنان که آب در کوزه وارونه قرار نمی گیرد. اما انسان که

از همان کودکی با فضایل اخلاقی و تقوا پرورش می یابد در برابر تأثیر گناهان و عوامل بد محیطی مصونیت می یابد و در صلابت ایمان و دوری اش از بدی و رذایل اخلاقی همانند سنگ صاف و سختی است که هیچ چرک و کثافتی روی آن نمی ماند.

انواع شخصیت

از دیرباز اندیشمندان کوشیده اند مردم را به گونه ها یا تیپ هایی طبقه بندی کنند که هر یک، با داشتن ویژگی هایی معیّن، متمایز از دیگر انواع و تیپ های شخصیتی باشد. این طبقه بندی معمولاً، در ساده ساختن کار فهم و شناخت شخصیت های مردم مفید است؛ زیرا وقتی بدانیم که فلان شخص ویژگی های فلان نوع از انواع شخصیت را داراست، او را به آن نوع نسبت می دهیم و به تبع آن، کلیه صفات