- پیش گفتار 1
- اشاره 6
- فصل یکم: انگیزه های رفتار در حدیث 6
- انگیزه های فیزیولوژیکی 7
- دو انگیزه بقای نوع 14
- انگیزه مادری 17
- انگیزه های روانی و روحی 18
- انگیزه دینداری 19
- انگیزه رقابت 22
- انگیزه تملّک 25
- رابطه میان انگیزه و عاطفه یا هیجان 26
- مهار انگیزه ها 36
- کنترل از طریق ارضای حلال 37
- کنترل از طریق اعتدال در ارضای نیازها 39
- مهار انگیزه جنسی 41
- مهار انگیزه پرخاشگری 48
- مهار انگیزه تملّک 54
- انحراف انگیزه 58
- فصل دوم: عواطف یا هیجانات در حدیث 62
- اشاره 62
- محبّت 63
- دوست داشتن خدا 64
- دوست داشتن پیامبر 67
- دوست داشتن مردم 69
- دوست داشتن همه آفریده های خدا 77
- دوست داشتن فرزندان 79
- محبّت جنسی 81
- دوست داشتن مال و دارایی 83
- ترس 84
- خشم 88
- عوارض بدنی خشم 91
- تأثیر خشم بر اندیشه و رفتار 92
- نفرت 94
- حسادت 95
- غیرت 99
- حیا 101
- تسلّط بر عواطف یا هیجانات 103
- تسلّط بر هیجان خشم 105
- چیره آمدن بر نفرت و کین 110
- چیره آمدن بر حسادت 111
- چیره آمدن بر کِبر 111
- چیره آمدن بر غرور و خودپسندی 113
- تسلّط بر اندوه 114
- فصل سوم: ادارک حسّی در حدیث 116
- اشاره 116
- ادراک فرا حسّی 117
- ادراک فراحسّی و الهام 125
- اشاره 128
- فصل چهارم: تفکّر از دیدگاه حدیث 128
- الف - تقلید و اوهام و خرافات 133
- خطاهای تفکر 133
- اشاره 133
- ب - فراهم نبودن ادلّه 135
- اهمیّت بحث و گفتگو در شفافیّت تفکّر 137
- اشاره 138
- فصل پنجم: یادگیری از دیدگاه حدیث 138
- اشاره 146
- 1 - تقلید 146
- راه های یادگیری 146
- 2 - آزمایش و خطا 148
- 3 - شرطی سازی 149
- 4 - تفکّر 151
- اشاره 154
- اصول یادگیری در حدیث 154
- 1 - انگیزه 154
- اشاره 154
- الف - برانگیختن انگیزه با تشویق و تهدید 155
- ب - برانگیختن انگیزه با داستان 159
- 2 - پاداش دادن 164
- 3 - توزیع یادگیری 170
- 4 - تکرار 171
- 5 - مشارکت مثبت و ممارست عملی 173
- 6 - توجّه 176
- اشاره 176
- الف - کمک گرفتن از رخدادهای جاری برای جلب توجه 176
- ب - جلب توجه با طرح پرسش 177
- ج - جلب توجه با استفاده از مثال و تشبیه 179
- د - کمک گرفتن از نمودار 182
- 7 - تدریج در یادگیری 184
- فصل ششم: علم لدنّی از نگاه حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله 188
- الهام و رؤیا 188
- دو راه کسب شناخت 190
- وحی و الهام 191
- وقوع وحی و الهام برای غیر پیامبران 193
- خواب و رؤیا 197
- رؤیا 199
- تعبیر خواب ها و رؤیاها 204
- حدیث و تعبیر خواب 206
- فصل هفتم: حدیث پیامبر و مسأله رشد 210
- اشاره 210
- رشد در مرحله جنینی 211
- شنوایی و بینایی 217
- تعیین جنسیّت 219
- رشد پس از تولّد 221
- نوجوانی 225
- نیازهای رشد 228
- فصل هشتم: شخصیّت از دیدگاه حدیث 233
- اشاره 233
- فطرت انسان 234
- تعادل شخصیت 237
- تفاوت های فردی 239
- تفاوت های هوشی 243
- تفاوت در برانگیختگی هیجانی 245
- تأثیر وراثت و محیط در تفاوت های فردی 246
- تأثیر وراثت 247
- تأثیر محیط 249
- انواع شخصیت 252
- ارزشیابی شخصیت 255
- اشاره 257
- فصل نهم: حدیث و بهداشت روانی 257
- تعادل 262
- مفهوم بهداشت روانی در قرآن و حدیث 262
- شخصیّت بهنجار و بهداشت روانی 263
- اشاره 264
- روش اسلام در ایجاد بهداشت و سلامت روانی 264
- یکم: شیوه تقویت جنبه روحی 265
- 1 - ایمان به خدای یکتا و پرستش او 265
- 2 - تقوا 267
- 3 - عبادات 268
- 1 - تسلّط بر انگیزه ها 269
- دوم: شیوه تسلّط بر جنبه بدنی انسان 269
- 2 - تسلّط بر هیجان ها 270
- اشاره 270
- سوم: شیوه آموختن خصلت های ضرور برای بهداشت و سلامت روانی 270
- 1 - احساس امنیّت روانی 272
- 2 - خود اتّکایی 273
- 3 - اعتماد به نفس 274
- 4 - احساس مسؤولیت 277
- 5 - خود باوری و استقلال رأی 279
- 6 - قناعت و خرسندی به قضا و قدر الهی 280
- 7 - شکیبایی 281
- 8 - انجام دادن کار با علاقه و درستی 284
- 9 - توجّه به سلامت جسم 285
- شاخص های بهداشت وسلامت روانی در پرتو قرآن و حدیث 288
- در رابطه فرد با مردم 289
- در رابطه فرد با هستی 290
- اشاره 291
- فصل دهم: روان درمانی در حدیث 291
- روان درمانی با ایمان 293
- روان درمانی با عبادات 298
- اشاره 298
- الف - روان درمانی با نماز 300
- ب - روان درمانی با روزه 305
- ج - روان درمانی با حج 307
- روان درمانی با ذکر و یاد خدا 309
- روان درمانی با قرآن 313
- اشاره 317
- روان درمانی با دعا 317
- الف - درمان غم و نگرانی و اندوه با دعا 319
- ب - درمان بی خوابی و ترسیدن در خواب با دعا 323
- ج - درمان احساس گناه با دعا و تسبیح گویی 324
- روان درمانی با توبه 325
- منابع عربی 329
- منابع غیر عربی 334
فصل یکم: انگیزه های رفتار در حدیث
اشاره
انسان نیازهای فراوانی دارد که برخی از آن ها اساسی و گریزناپذیرند، زیرا حفظ حیات و بقای نوع او بستگی به این نیازها دارد، و برخی برای تحقق امنیّت روانی و سعادت او مهم و ضروری اند. این نیازها انسان را به فعالیتی سازگار برای ارضا بر می انگیزند.
نیازهای انسان، گاه فیزیولوژیکی هستند، یعنی به اختلالی که در تعادل عضوی و شیمیایی بدن رخ می دهد مربوط می شوند، مانند کاهش مقدار غذا در خون، یا کاهش مقدار آب در بافت های بدن. پس، این نیازها انگیزه های لازم را برای تلاش در جهت دستیابی به غذا یا آب برای ارضا فراهم می کنند. این انگیزه ها را فیزیولوژیکی می گویند. این ها انگیزه هایی فطری و ناآموخته اند و عموما، حیوان و انسان در آن ها مشترکند. این انگیزه ها عبارتند از: گرسنگی، تشنگی، نفس کشیدن، آسودن(خواب)، دوری کردن از گرما و سرما، قضای حاجت، دوری از درد عضوی، انگیزه جنسی، انگیزه مادری.
در کنار این نیازهای فیزیولوژیک، انسان نیازهای فراوان دیگری هم دارد که