وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 154

1- مفتاح الکرامه: 9/65.

2- المصطلحات الوقفیّه: ص189 (از ردّالْمُحتار علی الدُّرّالْمُختار: 3/357؛ کشّاف القناع: 4/246؛ منتهی الارادات: 2/492).

3- المبسوط: 12/33.

موقّت صحیح است، لذا وقف بر اغنیا نیز بلامانع است.(1)

شافعی با استناد به اوقاف و صدقات علی علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام بر بنی هاشم و بنی عبدالمطّلب، اظهار داشته است: علی علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام در وقف خود تفصیل نداده اند و از غنی و فقیر اسمی نبرده اند؛ در عین حال بر کسانی وقف کرده اند که درمیان آنها هم

فقیر وجود داشته است و هم غنی.(2)

ابن حَجَر عَسقَلانی از تصدّق عمر (در وقف خود) به فقرا، مساکین، ذوی القُربی و میهمان، استفاده کرده است که؛ وقف بر اغنیا جایز است برای این که در حدیث نامبرده ذَوِی القُربی و ضیف مقیّد به فقر و نیاز نشده اند.(3)

شرط پنجم: اسلام و ایمان

اشاره

در ذیل این شرط مطالب و مسائلی مورد بررسی قرار می گیرند

1- وقف بر کافر ذمّی

در مورد وقف بر کافرذِمّی فقهای امامیّه به طور کلی دارای سه قول هستند:

قول اول: جواز وقف برذمّی به طور مطلق؛ این قول، مختار علامه در تذکره(4) و محقّق در شرایع(5) است. ظاهر عبارت علاّمه در قواعد نیز همین است: «در وقف مسلمان بر ذمّی خلاف است و اقرب منع در کافر حربی و صحّت در مرتدّ غیر فطری است(6)؛». در دروس نیز همین قول، تقریب شده است.(7)

قول دوم: منع مطلق؛ این قول مختار سلاّر (در مراسم) و ابن برّاج است.(8)

قول سوم: جواز وقف بر خویشان؛ شیخ طوسی در کتب خویش وقف برذمّی را در