وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 383

1- رک: مجموعه مقالات فارسی، مقاله آیه ا... سیدمحمود هاشمی: 41-42؛ درسهایی از اقتصاد اسلامی: 211.

2- الشّوری: 27.

3- علق: 7.

4- مطالعاتی در اقتصاد اسلامی، 20-26.

فصل سوم: اهداف اقتصادی اسلامی

اشاره

نظام اقتصادی اسلام در حقیقت دارای دو نوع هدف است: هدف اولّی یا اصلی و هدف فرعی و ثانوی؛ حال به تشریح هر کدام می پردازیم:

گفتار 1- هدف اوّلی (یا اصلی)

هدف اوّلی و اصلی نظام اقتصادی اسلام (همانند دیگر نظامهای اسلام)، کمال حقیقی انسان، یعنی همان قرب پروردگار و تقّرب الی اللّه است و بقیّه کمالات هرچه باشند، ابزار و مقدّمه ای برای این هدف هستند که به اندازه تأثیرشان در این سمت و سو،

ارزش دارند.

آیاتی چون «اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ»(1)؛ «اِلَی اللّه ِ الْمَصیِرُ»(2) و آیات فراوان دیگرگویای این حقیقت هستند. قرب الهی یعنی دریافت رابطه وجودی انسان با خدای خویش، یعنی احساس این که به او تعلّق دارد، همه چیزش از او و وابسته به اوست و از خود استقلالی ندارد و بدون رابطه با او هیچ است. البتّه خدا به انسان نزدیک است و بر

او احاطه دارد: «... و نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْهِ مَنْ حَبْلِ الْوَرید»(3): ما از رگ گردن به او (انسان)