وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 41

1- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید: 16/278 - 279، البته بامقداری توضیح.

2- فدک فی التاریخ: 148.

3- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید: 16/278-279.

4- کامل، ابن اثیر: 1074-1075.

5- اعیان الشیعه: 1/315-319.

6- مِنهاج البرَاعه فی شرح نهج البلاغه: 20/100-115.

نسبتا مفصّل و مفیدی را مطرح کرده اند. ابن میثم بحرانی نیز در ذیل نامه 45 نهج البلاغه به این امر پرداخته است.(1)

موارد هشت گانه صدقات رسول خدا صلی الله علیه و آله

مبحث وقف در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله را باموارد هشت گانه ای که ابویَعلی و ماوردی، آنها را به عنوان صدقات رسول خدا صلی الله علیه و آله ذکر کرده اندبه پایان می بریم:

1- حوائط هفت گانه ای که طبق وصیّت مُخَیریق یهودی به حضرت رسیده بود.

2- زمینی از اموال بنی نضیر که از طرف خداوند به عنوان اوّلین «فَی ء» دراختیار رسول خدا صلی الله علیه و آلهقرار گرفت.

3 ، 4 و 5- سه حِصْن (قلعه) از هشت حِصن خیبر به نامهای،کَتیبه، وَطیع و سلالم، که چون با صلح فتح شده بودند، به عنوان «خالصه» و «فی ء» در اختیار حضرت قرار گرفتند و وی آنها راصدقه قرارداد، و پنج حصن باقیمانده را میان مجاهدان تقسیم کرد.

6- فدک (که بحث و ایرادات مربوط به آن گذشت)

7- ثلث اَرض وادی الْقُری که از اراضی یهود بود و در اختیار رسول خدا صلی الله علیه و آلهقرار گرفت و آن بزرگوار آن را از صدقات خویش قرارداد.

8- موضعی در بازار (سوق) مدینه به نام«مَهزور» که عثمان در زمان حکومتش آن را به مروان اِقطاع کرد و مردم این کار را بر عثمان خرده گرفتند و به او اعتراض کردند.

این موارد همه صدقات رسول خدا صلی الله علیه و آله بود که اهل سِیَر در کتب خود آورده اند.(2)

گفتار 2- وقف در سیره معصومین علیهم السلام

اشاره

به طور کلّی حضرت زهرا علیهاالسلام و امامان معصوم علیهم السلام دارای صدقات و موقوفات متعدّدی بوده اند که برخی از آنها به اجمال یا تفصیل در متون اسلامی منعکس شده است و در این جا به مواردی اشاره می شود: