وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی صفحه 53

1- المُقْنعَه: 655.

وقف، صحیح نیست.(1)

علاّمه

در مختلف و قواعد نیز با صراحت، نیّت تقرّب را در وقف معتبر داشته است.(2) ابن ادریس نیز قصد تقرّب را معتبر می داند.(3) صاحب ریاض بر اعتبار قربت در وقف ادّعای اجماع کرده، گذشته از این که وقف مخالف اصل است و در لزوم آن به قدر متیقّن اکتفا می شود و قدر متیقّن همان است که به نظر همه فقها صحیح است و آن، وقف با قصد قربت است.(4)

در مفتاح آمده است: وقف نزد اکثر فقها عبادت است، لذا قصد قربت را در آن معتبر دانسته اند.(5) و در دروس: در اشتراط نیّت تقرّب وجهی است. وی وقف کافر را مترتّب بر این شرط می داند و سپس آن را صحیح می داند که ظاهر آن عدم اشتراط قربت است.(6)

همچنین ابن زهره در غنیه(7) و کاشف الغطاء نیز قصد قربت را معتبر دانسته اند. و کاشف الغطاء اعتبار قربت را از مقدّمات وقف دانسته است.(8)

از طرف دیگر عدّه ای از اَعلام به عدم اعتبار قصد قربت در وقف قایلند؛ از این دسته اند: محقّق ثانی(9)، فیض کاشانی(10) و از متأخّران، صاحب عُروه(11)، آیه اللّه خویی(12)، آیه اللّه حکیم(13)، شهید صدر(14) و امام خمینی(15). البتّه عدّه ای از این بزرگواران اعتبار قصد

قربت را احوط دانسته اند. صاحب عُروه می نویسد: مشهور، اشتراط قصد قربت در وقف است، امّا اقوی - همان طور که جماعتی قایل شده اند - عدم اشتراط آن است.(16)

دلایل کسانی که قربت را معتبر نمی دانند

1- اصل، عدم اعتبار قصد قربت است و دلیلی هم بر اشتراط وجود ندارد(17)