راهبردهای سیاسی امام باقر و امام صادق علیهما السلام در آماده سازی جامعه اسلامی برای ورود به عصر غیبت صفحه 12

وَ مَتَی کُنْتُمْ یَا مُعَاوِیَهُ سَاسَهَ الرَّعِیَّهِ وَ وُلاَهَ أَمْرِ الْأُمَّهِ. (1)

در شرح غررالحکم نیز در تعریف سیاست چنین آمده است:

سیاست رعیت، به معنای امر و نهی کردن و واداشتن ایشان در آن چه صلاحشان در آن باشد، است. (2)

3. راهبرد سیاسی

واژه راهبرد مفهومی است که از عرصه نظامی نشأت گرفته و بعداً در سایر عرصه ها از جمله اقتصاد، تجارت و به ویژه سیاست وارد شده است.

از ابتدای قرن بیستم با ظهور واژه سیاست ملی، استراتژی در جایگاهی بین تاکتیک و سیاست ملی قرار گرفت. این وضعیت موجب شد تا تعاریف سیاست ملی، استراتژی و تاکتیک که در دوران جنگ جهانی اول از گستردگی زیادی برخوردار بودند و کشورهای درگیر مجبور به نبرد در چند جبهه بودند ناکارآمد جلوه کند، در پاسخ به این امر، واژه استراتژی کلان (3) ظهور کرد که در واقع نوعی ترکیب مفهوم استراتژی و سیاست ملی بود. استراتژی کلان، مفهومی بود که در چارچوب آن، استراتژی های بخشی همچون: استراتژی نظامی، اقتصادی، سیاسی و تجارت قرار می گرفت.

در واقع استراتژی، عنصری در یک ساختار چهار بخشی است: اولین بخش، اهدافی است که باید به آنها دست یافت. دومین بخش، استراتژی های موردنظر برای دستیابی به آن اهداف و چگونگی تخصیص منابع برای این منظور است. سومین بخش، تاکتیک ها به معنای استفاده عملی از

1- سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، نامه 10.
2- جمال الدین محمد خوانساری، شرح غررالحکم و دررالکلم، ج5، ص294.
3- .grand strategy