- پیش گفتار 1
- اشاره 7
- فصل اول: نگاه به گذشته 7
- 1-1. مقدمه 8
- اشاره 9
- 2-1. تمدن های گذشته و پرسش های متعدد 9
- 1-2-1. تمدن 10
- 2-2-1. مایاها 15
- 3-2-1. جزیرۀ ایستر 16
- 4-2-1. مصر 17
- 5-2-1. روم 19
- 6-2-1. یونان 21
- 7-2-1. چین 22
- 8-2-1. ایران 24
- اشاره 26
- 3-1. دیدگاه های مختلف به تمدن های گذشته 26
- 2-3-1. نگاه مخالف 27
- 1-3-1. نگاه بی تفاوت 27
- 3-3-1. نگاه ماورای زمینی 27
- 4-3-1. نگاه علمی 34
- 4-1. مطالعات موردی 35
- اشاره 35
- 5-3-1. نگاه دینی 35
- 1-4-1. توفان نوح علیه السلام 36
- 2-4-1. قوم عاد 42
- اشاره 47
- فصل دوم: آینده نگری بشری 47
- 2-2. آینده نگری 48
- 1-2. مقدمه 48
- 3-2. واژه شناسی مطالعات آینده 51
- 4-2. آینده نگران 58
- اشاره 58
- 1-4-2. نوسترآداموس 59
- 2-4-2. الوین تافلر 66
- 3-4-2. یوشی هیرو فرانسیس فوکویاما 78
- 4-4-2. ساموئل هانتینگتون 79
- 5-2. مؤلفه های آینده نگری بشری 80
- اشاره 85
- فصل سوم: آینده نگری الهی 85
- 1-3. مقدمه 86
- 2-3. علم دینی 86
- 3-3. معا د و عوالم 90
- 4-3. انسان 92
- 5-3. زمان و فرجام جهان 94
- 6-3. سنن الهی 95
- 7-3. جبر و اختیار، قضا و قدر 97
- 8-3. نیروهای ماورایی و جنیان 103
- 9-3. دین و آینده 106
- اشاره 108
- فصل چهارم: جلوه هایی از آینده نگری الهی 108
- 1-4. مقدمه 109
- 2-4. آینده نگری در عهدین 109
- 3-4. آینده نگری در قرآن کریم 113
- 4-4. آینده نگری معصومین علیهم السلام 119
- 5-4. آینده در نگاه آینده نگران الهی 122
- 6-4. وجه تسمیه آینده نگری الهی 123
- فصل پنجم: آینده نگری الهی و آینده نگری بشر 128
- اشاره 128
- 2-5. تفاوت آینده نگری الهی و بشری 129
- 1-5. مقدمه 129
- اشاره 129
- 1- 2-5. تفاوت در اصول بنیادین 133
- 2- 2-5. تفاوت در نکات فعلی 134
- 3- 2-5. تفاوت در شرایط عارضی 135
- 4- 2-5. تفاوت در امور فاعلی 137
- 3-5. تصویرپردازی 142
- اشاره 151
- 4-5. نمونه رفتارها در آینده نگری های بشری و الهی 151
- 1-4-5. تصویر از آینده جهان 152
- 2-4-5. تصویرسازی از اسلام 153
- 3-4-5. تصویرسازی بر ای عامه مردم 160
- 4-4-5. تصویرسازی هالیودی 162
- 5-4-5. مأموریت صالحان در گذشته برای آینده 167
- 6-4-5. آینده نگری الهی و الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت 170
- اشاره 178
- فصل ششم: مهدویت و آینده نگری 178
- 2-6. تفکر مهدویت 179
- 1-6. مقدمه 179
- 3-6. آینده نگری الهی و جامعه موعود 186
- 4-6. آینده نگری الهی، مهدویت و تصویر قرآنی 191
- 5-6. ارتباط بین تفکر مهدویت و آینده نگری الهی 194
- منابع و مآخذ 198
آینده مؤثرند و یکی از همین حقایق، غلبه نهایی حق بر باطل و تجلی حکومت عدل الهی بر گستره عالم است که قطعی و غیرقابل تحویل است.
7-3. جبر و اختیار، قضا و قدر
در بحث آینده نگری الهی، موضوع جبر و اختیار، بحثی بنیادی است. اگر قائل به جبر باشیم طبیعی است که طرح آینده نگری بی معنا خواهد بود؛ زیرا به علت مجبور بودن در برابر تحولات حال و آینده، اختیاری نداریم که لازم باشد آن ها را بشناسیم و در برابرشان خود را مهیا کنیم.
اما اگر خود را مختار بدانیم، نه تنها قادر به آینده نگری، که حتی قادر بر آینده سازی نیز خواهیم بود. از این رو باید پیش از ورود به موضوع آینده نگری الهی، موضع خود را نسبت به بحث جبر و اختیار مشخص کنیم.
البته بسیاری از افراد در مواجهه با سؤال جبر یا اختیار، فوراً پاسخ امامان معصوم علیهم السلام را ذکر می کنند که نه جبر و نه اختیار، بلکه مابین آن ها. اما فهم دقیق تر این جمله مستلزم فهم اصل قضا و قدر یا جبر و اختیار است.
از این رو در این بخش نگاهی کوتاه به بحث غنی و پرمغز جبر و اختیار یا قضا و قدر خواهیم داشت. البته تفکر درباره جبر و اختیار یا قضا و قدر برای همگان دست کم یک بار در زندگی طرح شده است. پیش از توضیح بیشتر درباره این واژگان، بهتر است در جملاتی ساده و کوتاه آن ها را تعریف کنیم: