یک گام تا خدا : مباحثی پیرامون تکبر و خودخواهی صفحه 380

1- همان، آیه 78.

نوازش بر سر یتیم بکشیم و می توانیم به سر او بزنیم، باید بدیها را به خود نسبت بدهیم و توبه و استغفار کنیم، تا رشد یابیم.

ریای به خلق و ریای به نفس

یکی از بزرگان می فرماید: ما دو نوع ریا داریم؛ یک نوع ریا ریای به خلق است که بسیار چیز ناپسندی است. و آن این است که انسان عبادت و کارهای خود را برای دیگران انجام دهد. یعنی بخواهد تظاهر کند و با عمل خود مردم را فریب بدهد. این عمل باطل است. وضو، غسل، نماز، عبادت ریایی باطل است؛ چون در واقع برای خدا نیست، بلکه برای جلب توجه افراد است.

یک ریای دیگر هم داریم که از آن غافل هستیم، و آن ریای به نفس است. ریای به نفس یعنی این که با خود چرتکه می اندازیم، حسابرسی و جمع بندی می کنیم. من چند سال نماز شب خواندم، چقدر عبادت کردم، چقدر قرآن خواندم. شب و نصف شب به خود به به می گویم.

ریای به خلق باعث غرور و تکبر و عجب می شود. البته ما باید از فعل خوب خشنود باشیم و از فعل بد ناراحت باشیم، چه از خودمان و چه از دیگران. اصلا یک علامت مؤمن همین است. چنان که امام صادق علیه السلام فرمودند:

مَن سَرَّتهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتهُ سَیَّئَتُهُ فَهُوَمُؤمِنُ؛(1) هرکس از نیکی خود شادمان و از بدی خود بدحال گردد، مؤمن است.