سیاست و مهدویت صفحه 182

مسلط هستیم. اگر شرایط تکنولوژیکی جهانی شدن در اوایل یا نیمه های قرن بیستم اتفاق می افتاد - زمانی که مدرنیته غربی در اوج قدرت و اقتدار خود بود و هنوز نقدهای جدی پسامدرن ها بر آن مطرح نشده بود - شاید اوضاع بسیار تفاوت می کرد. دست کم تنها ابعاد بحران زای سخت افزاری جهانی شدن وجود داشت که خود می توانست با حضور یک نظام معنایی مسلط مثل مدرنیته غربی تا حدی تعدیل و کنترل شود. درواقع، دو بحران روی هم قرار گرفته و هم دیگر را تقویت کرده، به شدت بحران افزوده اند. باید توجه داشت که چون مدعاهای نظام های معنایی، بررسی نشده، ناگزیر درباره آنها داوری هم نمی شود. نظام های معنایی واقعیتی خارجی واقع شده در جهان است؛ یعنی فارغ از درستی یا نادرستی مدرنیته غربی به آن نگاهی جامعه شناسانه می افکنیم. در واقع، شاید ما با یک نظام معنایی مخالف یا موافق باشیم، اما دیدگاه ما شرایط خارجی آن را تغییر نمی دهد. البته نگاه ارزشی و داوری در باره یک نظام معنایی، در جای خود ضروری است.

منجی گرایی و نقش معنا بخشی ادیان

توجه به مقدمات ذکر شده، ما را به سوی فضایی ره نمون می شود که انسان ها در شرایط جهانی شدن به دلیل مواجهه با بحران ها و مشکلات پیشاروی خود، تشنه و نیازمند نجات هستند. شاید بزرگ ترین بحران پیشاروی انسان ها را بتوانیم فروریختن نظام معنایی آنها بدانیم. در چنین شرایطی، انسان ها آرامش و اطمینان خویش را از دست می دهند و دست خوش بحران ها و اضطراب های درونی می شوند. همه مکاتب به نوعی درصدد ارائه معنایی برای انسان هستند. همه، انسان را به اصول و آرمان هایی دعوت می کنند که اگر آنها را رعایت کند، سعادتش تأمین خواهد شد. البته هرچند چنین ادعاهایی وجود دارد، اما این ادعاها در میزان تحقق متفاوت اند.