حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 104

را نقل کردیم تازه همین یکی دو مورد هم نیاز به اثبات و دلیل دارد.

و شاید سبک تدوین قرآن علی- علیه السلام- بر اساس نزول- در این مورد هم ما را دچار شک کند. چه برسد به آن که این نوع تدوین را از دأب پیامبر اکرم بدانیم؛ زیرا اگر پیامبر دستور تدوین قرآن بر اساس تداخل آیات جدید در سوره‌های قبلی می‌داده است. تدوین قرآن امام بر اساس ترتیب نزول نه درست بوده است و نه اساسا امام چنین حقی داشته است. برای اثبات نظر خود شاید بتوانیم از این آیات استفاده کنیم.

«... این سوره‌ای است که آن را فرود آوردیم و فرض بر مسلمانان قرار دادیم» «1» و دیگر سخن خداوند متعال: «... و هنگامی که سوره‌ای نازل می‌گردد عده‌ای می‌گویند: این سوره برایمان کدامیک از شما افزوده است؟» «2» عبارت: «هنگامی که سوره‌ای نازل می‌گردد» در آیات متعددی وجود دارد. و این کلام خداوند هم مؤید نظر ما است که: سوره‌ای مانند سوره‌های قرآن بیاورید. و آیات دیگری از این قبیل.

ممکن است، در این نظر بدین گونه مناقشه شود که این آیات، حالت کفار را هنگام نزول سوره‌های قرآن بیان می‌کند. لیکن این که نزول سوره‌های قرآن، دفعی بوده است یا تدریجی آیات از آن ساکت است. آیه سوره «نور» هم این حکم را دارد.

اما این مناقشه نادرست است. و مخالفین قرآن و کفار نسبت به آنچه نازل شده است عکس العمل خود را آشکار می‌کنند نه آن که موضع خود را موکول به نزول تمام آیات و اتمام سوره کنند. مگر این که، لفظ سوره را مطلق بگیریم تا آن که حتی یک آیه را هم در بر بگیرد این هم احتمال بعیدی است که نیاز به اثبات دارد.

ترتیب قرآن بر حسب نزول آیات‌

در این میان، تنها کسی که قرآنی بر اساس تاریخ و ترتیب نزول تدوین کرده بود امام علی امیر المؤمنین (ع) بود اما سخن «عکرمه»- هم اندیشه خوارج- که می‌گوید: «اگر جن و انس بخواهند قرآن را طبق نزول آن تدوین کنند موفق نخواهند شد «3»» سخن نادرستی است و تدوین قرآن بر اساس ترتیب نزول برای معاصرین پیامبر اکرم- ص- کاری ممکن (1) سوره نور، آیه 1.