حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 117

اکرم- ص- نوشته بود بر نگرفته است. و این ادعا که مبنای مصحف زید قرآنی است که در خانه عایشه بوده است «1» مردود می‌باشد.

حقیقت مطلب آن است که علی- ع- این قرآن را از خود پیامبر دریافت کرد. همانطور که قبلا شرح آن گذشت. و امام این مصحف را مرتب و مدون ساخت. و پس از اتمام کار آن را نزد قوم برد. و آنان که دیدند در این مصحف مسائلی است که به سودشان نمی‌باشد آن را نپذیرفتند. و به سراغ سنگ، پوست و سینه‌های مردم رفتند و بدینسان از آیات متفرق، قرآنی جامع پدید آوردند.

مراد از تنزیل چیست؟

قبلا از امیر المؤمنین (ع) نقل کردیم که فرمود! ... آنان قرآنی مشاهده کردند مشتمل بر تأویل و تنزیل ... «2». حال منظور از تنزیل چیست؟ احتمالات متعددی را می‌توان در پاسخ این سؤال مطرح نمود از جمله آن که:

1- مراد از «تنزیل» خود قرآن باشد یعنی نص قرآن تنزیل باشد و غیر آن تأویل.

2- مراد شأن نزول آیات باشد. مانند نام بردن از منافقین در ذیل یک آیه و مانند آن.

3- یا آنکه مراد تفاسیری باشد که خداوند متعال در شرح برخی از آیات نازل فرموده باشد. و جز از طریق وحی راهی به دریافت شرح این قبیل آیات نباشد. مانند کیفیّت نماز خواندن، یا مقدار زکات و نصاب آن و آیات متعددی که درک معانی آنها متوقف بر وحی الهی است. این گونه وحی است که ضرورتا از جانب خداوند بر پیامبر- ص- نازل می‌گردد. ولی جزو قرآن نیست بلکه از قبیل احادیث قدسی است که در عین وحی الهی بودن، قرآن نمی‌باشد. شاید، بعضی از احادیث که به برخی اضافات اشاره دارد و می‌گوید: آیه چنین نازل شده است به همین مطلب اشاره داشته باشد. و منظور آن است که همراه آیه، این شروح از جانب خداوند نازل شده است. و حدیث از باب توضیح و بیان، آیه و شرح آن را یکجا بیان می‌کند. (1) البرهان زرکشی، ج 1، ص 238. الاتقان، ج 1، ص 55. مناهل العرفان، ج 1، ص 242 و بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، ص 133.