حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 133

3- «ابو بکرة» از پیامبر نقل می‌کند که فرمود: «... پس از آن به میکائیل نگریستم و او سکوت کرد. لذا من دانستم تعداد حروف و لهجه‌ها به پایان رسیده است». جزری در تفسیر این روایت می‌گوید: این روایت بر اراده حقیقی از مفهوم عدد دلالت دارد، و عدد مذکور در روایت در تحدید به کار رفته است «1».

4- اگر مقصود از «هفت حرف» لهجه‌های قبایل «2» باشد. چگونه پیامبر اکرم- ص- از این روایت علیه عمر بن خطاب و هشام بن حکیم بن حزام استفاده می‌کند؟.

این ماجرا در صحیحین چنین نقل شده است: میان عمر بن خطاب و هشام بن حکیم بن حزام، در قراءت قرآن اختلاف افتاد پیامبر- ص- در مقام داوری و استدلال فرمود: قرآن بر هفت حرف نازل شده است. و به این ترتیب قراءت هر دو را تصویب کرد «3» اشکال کار این جاست که آیا لهجه و لغت عمر آنقدر با لهجه هشام اختلاف داشت که نمی‌توانستند- یا سخت بود- برای آنها که با لهجه یکدیگر قرآن را تلاوت کنند؟ آیا هر دوی آنها از قریش- همانطور که طحاوی و دیگران تصریح می‌کنند «4» نبودند؟ و آیا خود این ماجرا با روایات «نزول قرآن بر هفت لهجه» که حتی اجازه می‌دهد «هلم» را به «تعال» و «اقبل» ... تبدیل کنیم منافات ندارد؟.

اما توجیه این ماجرا به این شکل که بگوییم: عمر سوره فرقان را قبل از حدوث تغییر و تبدیل الفاظ آن شنید و هشام ... این توجیه دردی را دوا نمی‌کند زیرا معنا ندارد که بگوییم: پیامبر اکرم- ص- هشام را با لغتی جز لغت قریش تعلیم داده بود. در حالی که پیامبر خود، از دل قریش بیرون آمده بود و تمام قریشیان را می‌شناخت و با لغت آنان بخوبی آشنا بود. به اضافه آن که معنای این ماجرا آن است که: طی هفت نزول متوالی تغییرات پی در پی به صورت تدریجی در قرآن حادث شده باشد. و هر نزول با نزول قبلی در لهجه و لغت اختلاف داشته باشد. و ما هیچ دلیلی برای گردن نهادن به این مطلب و پذیرش این مبنا نداریم. و هیچ شاهدی هم در این میان، گواه استدلال بالا نیست. (1) النشر، ج 1، ص 26.

(2) رک: فتح الباری، ج 9 ص 23، 24 و 25 و این روایت را از ابن قتیبه در تأویل مشکل القرآن نقل می‌کند.
(3) رک: صحیح بخاری، ج 2، ص 40. مشکل الآثار، ج 4، ص 187، 188 و النشر، ج 1، ص 24.
(4) مشکل الآثار، ج 4، ص 187 و النشر، ج 1، ص 24.