حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 138

عدّه کمی، قرآن را سماعا از پیامبر- ص- گرفته بودند. و آن هم بخشهایی از قرآن را، لذا آیات مکتوب را آن طور می‌خواندند که حدس می‌زدند باید چنین خوانده شود. شاید ابو احمد عسکری به همین مطلب اشاره دارد که می‌گوید:

«مردم، چهل و چند سال مصحف عثمان را می‌خواندند تا زمان عبد الملک بن مروان که در این هنگام غلط خوانی گسترش یافته عراق را فرا گرفت. حجاج از این امر هراسان گشت ...» ابو احمد عسکری سپس علامت گذاری برای حروف مورد اشتباه را توسط نصر بن عاصم ذکر می‌کند «1».

گسترش غلط خوانی و اختلاف در زمان پیشتر

البته باید گفت غلط خوانی حتی در زمان عثمان هم گسترش یافته بود تا جایی که همین شیوع لحن و تصحیف را از عوامل اقدام عثمان بر نوشتن مصاحف و ارسال آنها به بلاد اسلامی می‌دانند «2». و به روایت دیگری: هنگامی که خبر اختلاف در قراءت به عثمان رسید گفت: نزد من بر قرآن دروغ می‌بندید و در آن غلط خوانی می‌کنید؟ پس کسانی که از من دور می‌باشند، دروغ بستن و غلط خوانی‌شان بیشتر است «3».

و در روایت دیگری به عثمان خبر دادند که مردم می‌گویند: قرآن آل فلان و قرآن خاندان فلان، عثمان هم تصمیم گرفت یک نسخه واحد به وجود آورد «4» و در زمان امارت ولید بن عقبه بر کوفه یزید نخعی نقل می‌کند: در مسجد کوفه بودم که هاتفی بانگ زد: هر کس بر قراءت ابو موسی است به گوشه‌ای رود که نزد «باب کنده» است. (1) التمهید، ج 1، ص 309 به نقل از: کتاب التصحیف، ص 13. زندگی حجاج در کتاب:

وفیات الاعیان، ج 2، ص 32. القراآت القرآنیة، ص 118 به نقل از: الحیاة العلمیة فی الشام، ص 35 به نقل از: عسکری، ص 13.

(2) کنز العمال، ج 2، ص 369. به نقل از: ابن ابی داوود و ابن الانباری و خطیب در المتفق، الاتقان، ج 1، ص 59. به نقل از: ابن اشتة. المیزان، ج 12، ص 122، و مباحث فی علوم القرآن قطان، ص 130 به نقل از: طبری به تحقیق محمّد شاکر و احمد شاکر، ج 1، ص 61 و 62.
(3) الاتقان، ج 1، ص 59، مشکل الآثار، ج 4، ص 194. التمهید، ج 1، ص 279 به نقل از: اتقان و المصاحف، ص 21.
(4) رک: تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 170. و تفسیر المیزان، ج 12، ص 122.