حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 158

جَنَّاتٍ تَجْرِی تَحْتَهَا الْأَنْهارُ در حالی که در مصحف مکه با «من» آمده است «1» و حافظان و قراء امت آن را با «من» در سینه‌ها ضبط کرده‌اند.

2- در سوره قصص، آیه 37: «قال موسی» مصحف مکی آن را بدون «واو» ثبت کرده است. در مصاحف دیگر: «و قال موسی» با «واو» ضبط شده است. در صورتی که بدون «واو» درست است.

3- در مصحف اهل شام: ... و أوصی بها ابراهیم «2» آمده است و در مصحف اهل کوفه: «و وصّی» آمده است. مسلمانان متفقا به درستی مورد دوم اعتراف دارند و کتابت مصحف شام را رد می‌کنند. لذا می‌توان آن را از خطای کاتب دانست.

4- در مصحف مدینه: «سارعوا» «3» بدون «واو» است و در مصحف کوفه و بصره:

«و سارعوا» با «واو» آمده است و همین مورد دوم، مقبول مسلمانان است.

5- در مصحف بصره و کوفه: «و قال الملأ» «4» با «واو» ثبت شده است در حالی که در مصحف مدینه و شام: «قال الملا» بدون «واو» آمده است. و ثبت دوم مورد قبول امت قرار گرفته است و ثبت با «واو» مطرود گشته است.

6- در مصحف مدینه و شام: هو الذی ینشرکم ضبط شده است و در مصحف کوفه و بصره: هُوَ الَّذِی یُسَیِّرُکُمْ آمده است در حالی که امت اسلامی بر صحت ضبط دوم اجماع کرده‌اند و ضبط اوّل را طرد نموده‌اند «5». این نمونه‌های مختصری بود از اختلاف مصاحف، در حالی که سید ابن طاووس موارد اختلاف مصاحف عثمانی را به دقت به شمارش درآورده است. همچنین علامه شیخ محمد هادی معرفت این اختلافات را به دقت ضبط نموده و برای آنها جداول ویژه‌ای ترتیب داده است. وی تعداد خطاهای مصاحف عثمانی را به بیش از هفت هزار مورد رسانده است. علاقه‌مندان به کتاب این (1) رک: البرهان زرکشی، ج 1، ص 336. فتح الباری، ج 9، ص 27. الاتقان، ج 1، ص 75. مناهل العرفان، ج 1، ص 163 و رک: عدة رسائل مفید، ص 226 المسائل السرویة.

(2) سوره بقره، آیه 132.
(3) سوره آل عمران، آیه 133.
(4) سوره انعام، آیه 32.
(5) رک: سعد السعود، ص 279- 281. التمهید فی علوم القرآن، ج 1، ص 353- 354. النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 11. این کتاب موارد دیگری را بیان می‌کند.