حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 16

معتقد به تحریف قرآن می‌باشند «1».

همچنین از سخنان محمد بن قاسم انباری می‌توان فهمید که در زمان او کسی یا کسانی معتقد به تحریف بوده‌اند «2». به اضافه آن که در زمان عثمان، عده‌ای با قرآن جمع آوری شده توسط وی مخالفت نموده و به قراءت قرآن منسوخ به گمان خود پرداختند «3».

از «شعرانی» در «یواقیت العلوم» نقل شده است که: «اگر نه آن بود که از سست شدن دلهای ضعیف و گذاشتن حکمت در غیر اهلش هراسی داشتم، هر آینه بیان می‌کردم هر چه که از مصحف عثمان ساقط شده است». همچنین در فصل «إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» خواهد آمد که از بیان امام حسن- ع- می‌توان فهمید که امام، معاویه را متهم به اشاعه ادعای تحریف می‌نموده است. ابن شاذان هم از جمله مطاعن عامه را، روایات تحریف قرآن می‌شمارد و این ادعای آنان را تقبیح می‌کند «4».

از نمونه‌ها و موارد بالا دو مطلب استفاده می‌شود:

اوّل: اعتقاد بعضی از اخباریین شیعه به تحریف قرآن متأخر از عصر ابن شاذان است و الا درست نبود ابن شاذان اعتقاد به تحریف را از مطاعن اهل سنت بشمارد. چون که جای آن بود به وی پاسخ دهند که عده‌ای از اخباریین شیعه هم این چنین اعتقادی دارند. مؤید و دلیل این مطلب، کلام «صدوق» است که قبلا نقل کردیم. صدوق در بیان خود، «اعتقادنا» به طور مطلق از اعتقاد شیعه درباره عدم تحریف قرآن سخن می‌گوید بدون اشاره به مورد استثنائی.

دوّم: روایات عامه در باب تحریف قرآن صراحت در تحریف دارند یا حداقل طایفه‌ای از این روایات این گونه هستند و قابل تأویل نمی‌باشند اما آنچه از طریق شیعه روایت شده این صراحت را ندارد و وجه صحیحی برای حمل و تأویل دارد. و آنچه که (1) مجمع البیان، ج 1، ص 15 و رک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 12، ص 108 و اجوبة مسائل موسی جار اللّه، ص 30.

(2) ر ک: الجامع لاحکام القرآن، ج 1، ص 81- 84.
(3) همان مدرک، ص 84.
(4) ر ک: الایضاح ابن شاذان.