حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 160

ناسخ به نسخه وی دست پیدا می‌کرد این غلط را قراءت خاص آن صحابی معروف می‌پنداشت و برای دیگران نقل می‌کرد و آن را به آن صحابی نسبت می‌داد. و هلم جرّا.

به اضافه آن که گاهی کسی به مصحف خود برای توضیح و تفسیر، چیزی را می‌افزود و بعد کسی گمان می‌کرد این مطلب افزوده شده جزء قرآن است. و از آن به عنوان قراءت خاصی یاد می‌کردند و به صاحب مصحف نسبت می‌دادند.

راغب می‌گوید: «آنان که مصحف را نگاشتند از تسلط کافی بر کتابت بی‌بهره بودند؛ لذا حروفی را در جاهایی که لازم نبود قرار دادند «1»» در این مورد هم از امام باقر- علیه السلام- روایتی منقول است که اشاره می‌کند به حروفی که کاتبان سهوا آن را نگاشتند و دیگران جزء آیات پنداشتند «2» هم چنان که از امیر المؤمنین روایتی در این باب نقل شده است که به قرینه، اشاره می‌کند به اسقاط بعضی حروف الف و لام توسط کاتبان و نساخ. حداقل در رسم الخط. روایت چنین است:

«هنگامی که مصحف را مشاهده کردند مشتمل بر تنزیل و تأویل ... نه «الفی» از آن کم شده بود و نه «لامی» ... و در نقل دیگری: «حتی یک حرف از آن کم نشده بود «3»». و در نقل سوم: «هنگامی که امام- ع- مصحف را آورد گفت: این کتاب پروردگارتان می‌باشد. آنچنان که بر پیامبرتان نازل گشته است. نه حرفی به آن افزوده شده است. و نه حرفی از آن کاسته شده است. گفتند: ما را بدان حاجت نیست!» «4».

نمونه‌های روشن‌

در این جا بد نیست بعضی از نمونه‌هایی را که نتیجه اشتباه نساخ است و ما فکر می‌کنیم از خطای قلم آنان است ذکر کنیم: (1) محاضرات الادباء، ج 2، جزء 4، ص 434.

(2) تفسیر البرهان، مقدمه، ص 50 و 37 به نقل از: عیاشی.
(3) الاحتجاج، ج 1، ص 383 و 222. کتاب سلیم بن قیس، ص 99. بحار، ج 89، ص 40 و 41. البیان سید ابو القاسم خوئی، ص 242. و تفسیر صافی، مقدمه ششم، ص 41.
(4) وافی، ج 5، ص 273. و اعتقادات صدوق (چاپ شده همراه با: باب حادی عشر)، باب الاعتقاد فی مبلغ القرآن.