حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 170

قصور و کاستی در قراءت‌

به فرض که بپذیریم کتابت صحیح بوده است و سهوی از طرف ناسخان رخ نداده است و قبول کنیم کاتبان در عین تسلط بر قواعد درست نویسی ملتزم و متعهد به درست نویسی و نقل درست هم بوده‌اند و کمترین اشتباهی در شنیدن و نقل آیات هم پیش نیامده است باز یک احتمال باقی می‌ماند. بعضی از قراء یا آن عده که بعضی قراآت به آنان نسبت داده می‌شود قراءت عربی را نیک نمی‌دانسته‌اند و از ضعف در عربیّت رنج می‌برده‌اند. و همین ضعف، نقل و روایت آنان را مشوش ساخته است. و به گمان عده‌ای رسیده است که این نقل و روایت، قراءت خاصی است غیر از قراءت دیگران که آن را از صحابی نقل می‌کنند و یا خود در این قراءت، منفرد می‌باشند. حتی این ضعف را نزد عده‌ای از بزرگان صحابه هم می‌بینیم بعدها گاهی از روی غفلت و گاهی برای موجه جلوه دادن خطای این شخصیت و این ناقل و حفظ چهره‌اش قراءت خطایی وی را به پیامبر- ص- نسبت می‌دهند.

مؤید ما در این ادعا آن است که می‌بینیم در زمان پیامبر اکرم- ص- کسانی که بخوبی قراءت را بلد بودند کمی از شمار انگشتان دست تجاوز می‌کردند که همین افراد در مرحله ابتدایی آموزش بودند این مطلب را طحاوی و دیگران ذکر کرده‌اند مراجعه کنید «1».

«بلاذری» می‌گوید: «در آستانه ظهور و پدید آمدن اسلام تنها هفده تن از قریش سواد نوشتن داشتند «2»». و یا به نظر ابن عبد ربه: «هنگامی که اسلام ظهور کرد تنها کمی بیش از ده نفر توان کتابت داشتند «3»».

نکته مورد توجه آن است که: از جمله این کسان شخصی مانند علی- ع- را می‌بینیم کسی که در اسلام رشد و نمو کرد و هیچ گونه علقه‌ای با جاهلیت نداشت. لذا بعید است علی- ع- و مانند او کتابت را در جاهلیت آموخته باشند. چون که علی- ع- هنگامی اسلام آورد که ده یا هشت سال داشت. و یا کسی چون عمر بن خطاب که باز در این که (1) مشکل الآثار، ج 4، ص 186. و مقدمه ابن خلدون، ص 419.