حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 175

و السابقون الاولون من المهاجرین و الانصار الذین اتبعوهم باحسان ....

زید بن ثابت آیه را درست خواند- با افزایش «واو» قبل از «الّذین» و به عمر یادآوری کرد اما عمر قبول نکرد تا همین آیه را مجددا از ابی بن کعب شنید «1».

در فصل گذشته نمونه‌های متعددی را از این گونه قراآت خطا و نادرست که منشأ آن فراموشی حافظان است نقل کردیم لذا دیگر تکرار نمی‌کنیم.

علاوه بر تمام موارد مذکور یک مسأله دیگر آن که: عده‌ای از قراء مشهور از طرف مورخین و فقها دروغگو شناخته شده‌اند و روایات آنها مطرود است «2».

اختلاف لهجه‌ها

یکی دیگر از تصرفات ناشی از اختلاف، لهجه‌های قبایل عرب بوده است. اختلاف لهجه‌ها گاهی تا حدی می‌رسیده است که به نظر، لغت بیگانه‌ای می‌آمده است.

ابو عمرو بن العلاء می‌گوید: «نه زبان حمیر و قسمتهای دور یمن زبان ما است و نه عربی آنها مانند عربی ماست «3» مثلا قبیله «قیس» کاف تأنیث را به «شین» تبدیل می‌کند و به جای: «جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا» می‌گوید: «جعل ربش تحتش سریا» «4».

و قبیله تمیم «سین» را به «تا» تبدیل می‌کنند و به جای: «الناس»؛ «النات» می‌گویند. و یا ابو السوار غنوی می‌گوید: «هیاک نعبد و هیاک نستعین این لغت مشهوری است» «5».

و دیگری می‌خواند: «ایّاک» به فتح همزه و آن را لغت مشهوری می‌داند «6». (1) الجامع لاحکام القرآن، ج 8 ص 238. جامع البیان، ج 10، ص 7. تفسیر کشاف، ج 2، ص 304.

فتح القدیر، ج 2، ص 398. الدر المنثور، ج 6، ص 269 به نقل از: ابی عبید، سنید، ابن جریر، ابن منذر، ابن مردویه و ابی الشیخ، و کنز العمال، ج 2، ص 379.

(2) برای نمونه رک: القراآت القرآنیة تاریخ و تعریف، ص 68 به نقل از: طبقات ابن جزری و دیگران.
(3) التمهید، ج 2، ص 25. به نقل از: الخصائص ابن جنی، ج 1، ص 392. و ضحی الاسلام، ج 2، ص 244.
(4) الجامع لاحکام القرآن، ج 1، ص 45.
(5) الجامع لاحکام القرآن قرطبی، ج 1، ص 146. و فتح القدیر، ج 1، ص 22.
(6) الجامع لاحکام القرآن قرطبی، ج 1، ص 146.