حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 192

قرآن را بر سه بخش به معنای پیشین گرفته و مقصود از آن را بیان می‌کند» «1».

تبدیل کلمات به مترادف آنها

یکی دیگر از اسباب نمو و رشد اختلافات، اجازه تبدیل کلمه‌ای به مترادف آن از طرف عده‌ای از قراء از جمله ابن مسعود است «2» از ابن مسعود روایت شده است که گفت:

اشکالی ندارد قسمتی از یک آیه را با قسمتی از آیه دیگر ترکیب کرده و با هم بخوانیم. و یا این که اگر آخر آیه‌ای: «غفور رحیم» باشد به جای آن «علیم حکیم» یا «عزیز حکیم» بگذاریم و قراءت کنیم. آنچه که اشکال دارد این است که چیزی که جزو قرآن نیست در قرآن داخل شود. و یا آن که آخر آیه «رحمت» را با «عذاب» ختم کنیم «3» گفته می‌شود انس بن مالک هم این کار را جایز می‌دانست «4».

و یا ابو هریره اجازه میداد: «علیما حکیما» را به «غفورا رحیما» تبدیل کنند. «5» سفیان بن عیینه، ابن جریر، ابن وهب و خلائق نیز اجازه این کار را می‌دادند. ابن عبد البر، جواز این کار را به اکثر علما نسبت می‌دهد «6». همچنان که جواز این کار را به ابی بن کعب نیز نسبت می‌دهند «7». از نمونه‌هایی که ذکر خواهیم کرد می‌توان استظهار کرد که افراد زیر نیز این مذهب را باور داشته‌اند: (1) دراسات فی الکافی و الصحیح، ص 344 و 345.

(2) رک: غریب الحدیث، ج 3، ص 160. تفسیر التبیان ج 1، ص 7. معجم الادباء، ج 2، ص 60. الاتقان، ج 1، ص 46. الوافی، ج 5 ص 273 به نقل از: ابن اثیر. الفائق، ج 3، ص 357. تفسیر کبیر، ج 1، ص 213.

مصابیح الانوار، ج 2، ص 297. التمهید فی علوم القرآن، ج 2، ص 102. و ج 1، ص 256 و 211 به نقل از:

بعضی منابع بالا و به نقل از: النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 21. و تأویل مشکل القرآن/ ابن قتیبه، ص 19.

(3) المصنف/ صنعانی، ج 3، ص 364.
(4) البرهان/ زرکشی، ج 1، ص 222.
(5) التمهید فی علوم القرآن، ج 2، ص 103 به نقل از: الاتقان، ج 1، ص 47.
(6) مناهل العرفان، ج 1، ص 167 و 168 و 180. البرهان/ زرکشی، ج 1، ص 220. الاتقان، ج 1، ص 46 و 47. الجامع لاحکام القرآن، ج 1، ص 42. البیان/ خوئی، ص 196 به نقل از: الجامع و از تبیان، ص 39 و به نقل از: تفسیر جامع البیان/ طبری، ج 1، ص 18.
(7) رک: التمهید فی علوم القرآن، ج 2، ص 102.