حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 193

عمر بن خطاب، ابن عباس، سعید بن جبیر، علقمه، اسود، محمد بن ابی موسی، ابو درداء و دیگران. همچنین روایات نزول قرآن بر هفت لهجه تبدیل کلمات مانند: هلم، تعال، اقبل، اسرع، اذهب و عجل را به یکدیگر اجازه می‌دهد «1» به مراجع و منابع زیر رجوع کنید.

نمونه‌هایی از تبدیل کلمات‌

1- از ابن مسعود منقول است که قراءت کرد: «فوسوس لهما الشیطان عنها» به جای: «فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطانُ عَنْها». از ابو حیان نقل شده است که: سزاوار است این تبدیل را از باب تفسیر بدانیم «2».

2- یکی از علما نقل می‌کند که: ابن عباس قراءت به معنای قرآن را هم جایز می‌دانست به دلیل روایتی که از وی منقول است. ابن عباس به مردی تعلیم می‌داد:

«طَعامُ الْأَثِیمِ» آن مرد «اثیم» را نمی‌توانست خوب قراءت کند لذا ابن عباس به او گفت: بگو: «طعام الفاجر «3»».

3- ابن مسعود می‌خواند: «ان تعذبهم فانهم عبادک و ان تغفر لهم فانک انت الغفور (1) مسند احمد، ج 5، ص 51، 41 و 124. و ج 1، ص 405. و ج 2، ص 440. مشکل الآثار، ج 4، ص 188، 189 و 191. البرهان/ زرکشی، ج 1، ص 221 و 220 المصنف/ صنعانی، ج 11، ص 219 و 220. جامع البیان، ج 1، ص 17، 18 و 19. غرائب القرآن/ نیشابوری در حاشیه جامع البیان، ج 1، ص 21. الجامع لاحکام القرآن، ج 1، ص 42 و 48. کشف الاستار به نقل از: مسند بزار، ج 2، ص 89 و 90.

معجم الادباء، ج 2، ص 60 الاتقان، ج 1، ص 46 و 47. مناهل العرفان، ج 1، ص 167 و 168 و 180.

التبیان، ج 1، ص 7. مجمع الزوائد، ج 7 ص 151 و 153 به نقل از احمد و طبرانی. تفسیر کبیر، ج 1، ص 213. کنز العمال، ج 2، ص 384. به نقل از: احمد، ابن منیع، نسائی، ابن یعلی و سعید بن منصور.

البیان/ خوئی، ص 190، 192 و 193. التمهید فی علوم القرآن، ج 1، ص 257. و ج 2، ص 96، 102 و 103. النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 20 و 21 به نقل از: مقدمه تفسیر شبر/ بلاغی، ص 20 و به نقل از: المصنف، ج 2، ص 61 و به نقل از: سنن ابی داوود، ج 2، ص 102.

تاریخ القرآن، و کنز العمال، ج 3، ص 376 و 377 به نقل از: وکیع، ابی عبید، سعید بن منصور، عبد بن حمید، ابن منذر و ابن الانباری و ابن ابی داوود و هر دو در المصاحف.