حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 215

می‌شد تا این که کاتبی قلم پر مرکبی را هنگام نوشتن آیه به کار برد و بر اثر آن «واو» به صاد چسبید. و برای اثبات نظر خود آیه زیر را شاهد می‌آورد.

وَ لَقَدْ وَصَّیْنَا الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ إِیَّاکُمْ أَنِ اتَّقُوا اللَّهَ و به عنوان نتیجه می‌گوید: اگر قضای خداوند بود کسی نمی‌توانست جلو قضای خدا را بگیرد. پس باید گفت: «وصیتی» است از خدا به بندگان «1» 8- باز از ابن عباس قراءت آیه شریفه «و وصی ربک» به این صورت نقل شده است: «و امر ربک». در توجیه این قراءت وی می‌گفت: اینها دو «واو» بوده‌اند که یکی از آنها به «صاد» چسبیده است «2» 9- شاید هم قراءت: و السارقون و السارقات فاقطعوا ایدیهما «3» توسط یکی از قراء برای رعایت تناسب میان «ایدیهما» که جمع است با اصحاب ایدی که آنهم جمع است باشد.

10- از مجاهد منقول است که آیه شریفه: وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثاقَ النَّبِیِّینَ لَما آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَةٍ را نتیجه اشتباه کاتب می‌دانست.

ابن مسعود این قراءت را صحیح می‌پنداشت: مِیثاقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ «4» وی مانند دیگران چون آیه خطاب به اهل کتاب است نتیجه گرفته است که درست: اخذ میثاق از اهل کتاب است نه انبیا؟!

بکار گیری آیات در جهت توجیه دیدگاههای کلامی‌

بعضی از اجتهادات باطل هم ناشی از پایبندی به دیدگاه کلامی خاص بوده است.

این نوع اجتهاد معمول به کسانی است که برای اثبات نظرات و عقاید خود به تفسیر آیات متوسل می‌شوند. و در صورت عدم توفیق قراءت خاصی را پیش می‌گیرند تا آیات مدعای آنها را نشان دهد (1) الاتقان، ج 1، ص 185 به نقل از: ابن اشته.

(2) همان مدرک:
(3) محاضرات الادباء، ج 2، جزء 4، ص 434.
(4) الدر المنثور، ج 2، ص 47 به نقل از: عبد بن حمید، فریابی، ابن جریر و ابن منذر.