حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 223

قاطعانه آنچه را که درباره توقیفی بودن قراآت از پیامبر اکرم- ص- نقل کرده‌اند، نادرست بخوانیم «1».

قراء برای اثبات قراءت خود و نفی قراءت دیگران، به انواع استحسانات و قیاسات سست و ضعیف متوسل می‌شدند. اگر واقعا قراآت توقیفی بودند آنان می‌بایستی در این موارد به کلام پیامبر استناد می‌کردند. چون که این سخن حجتی بود برای حل خصومات و ریشه اختلافات را می‌سوزانید. لیکن قراء همه کار کردند جز استناد به سخن پیامبر در موارد اختلاف.

همانطور که خبر: قرآن یک قراءت دارد و از جانب خدای یکتا بر یک پیامبر نازل شده است ... تصریح به لهجه واحد برای قرآن می‌کند و هر نوع انتساب تعدد قراآت به خدایا به پیامبر را نفی می‌کند. و اگر اختلافی پیش آمده است از جانب «روات» به خاطر فراموشی، اراده تفسیر، اشتباه در کتابت و غیره بوده است. لذا مذهب حقه جعفریه ملتزم به نزول قرآن بر یک لهجه بوده است و هیچ گونه اختلافی را از جانب خداوند یا پیامبر در آیات نپذیرفته است. شیخ طوسی در این باره می‌گوید.

«معروف از مذهب شیعه و مشهور در میان اصحاب، نزول قرآن بر حرف و قراءت واحد بر پیامبر واحد است». سپس قراءت طبق قراء را جایز دانسته می‌گوید: «تا جایی که به حد حرمت و منع نرسیده است این قراآت اشکالی ندارد» «2» روشن است مقصود شیخ جواز تبدیل کلمات به یکدیگر مانند: «اقبل» به «هلمّ» و تبدیل اعراب و حرکات نمی‌باشد بلکه تنوعات و قراآت غیر مخل به معنا مراد است مانند: ادغام، روم، اشمام. قلب، اماله و مانند آن، و یا تبدیل «سین» به «صاد» در «صراط» و «مالک» به «ملک» می‌باشد. هر چند باز نص حقیقی قرآن یکی بیشتر نیست و اگر حقیقتا نصی ثابت گردد قراءت به خلاف آن جایز نیست مگر این که از جانب پیامبر- ص- یا معصوم- ع- رخصتی بدین کار برسد. (1) رک: مشکل الآثار، ج 4، ص 198. مناهل العرفان، ج 1، ص 144. القراآت القرانیه تاریخ و تعریف، ص 79، 80، 84 و 91. آراء حول القرآن آیة اللّه فانی، ص 72. و النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 10، 28، 46. 51 و 52.