حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 240

استاد سایس در مقام ردّ حدیث عایشه درباره تعداد شیر دادن می‌گوید: «این حدیثی است که نمی‌توان به آن استناد جست؛ زیرا همه بر این مطلب اتفاق نظر دارند که امکان نسخ قرآن پس از وفات پیامبر اکرم- ص- وجود ندارد نه کلا و نه جزا و این حدیث خطای آشکاری است در برابر اتفاق جمیع ...» «1».

شاگرد سایس؛ استاد عریض، تعلیقی بر سخن استاد دارد بدین مضمون. «... این نظر، همان نظر صحیح و معتقد ماست که خدا را بر آن می‌پرستیم. و تنها با این اعتقاد است که در را بر طاعنین در کتاب خداوند متعال می‌بندیم و به ملاحده و کفار اجازه دخل و تصرف را نمی‌دهیم ...» «2».

نسخ کتاب به وسیله سنت‌

علاوه بر آن که روایات به اصطلاح مدعی نسخ آحاد هستند و علما اتفاق نظر دارند بر آن که نمی‌توان کتاب را با خبر واحد نسخ کرد «3» و قطان این عقیده، را به جمهور نسبت داده است «4» و رحمة اللّه هندی- آن طوری که علامه حلی در کتاب مبادی الاصول الی علم الاصول نقل کرده- این عقیده را چنین تعلیل می‌کند اگر خبر واحد، مطلبی را اثبات کند، و ادله قاطع مؤید این مطلب نباشند بایستی این مطلب را رد کرد «5» شافعی و اکثر اهل ظاهر قاطعانه گفته‌اند: «کتاب» حتی با سنت متواتر هم نسخ نمی‌گردد.

احمد بن حنبل در یکی از دو روایتی که از او منقول است به عدم نسخ قرآن با سنت متواتر تصریح کرده است.

و کسی که آن را ممکن دانسته است گفته است چنین نسخی صورت نگرفته است هر چند محال نیست «6» با این وجود حتی اگر اخبار نسخ متواتر هم باشند نمی‌توانند ناسخ (1) التمهید فی علوم القرآن، ج 2، ص 282 به نقل از: فتح المنان علی حسن عریض، ص 216- 217.

(2) التمهید، ج 2، ص 282 به نقل از: فتح المنان، ص 219.
(3) الموافقات، ج 3، ص 106.
(4) مباحث فی علوم القرآن، ص 237.
(5) اظهار الحق، ج 2، ص 90.
(6) الاحکام فی اصول الاحکام/ آمدی، ج 3، ص 139. البیان خوئی، ص 224، مباحث فی علوم القرآن، ص 237. و اصول سرخسی، ج 2، ص 67 به نقل از: شافعی در: الرساله.