- بخش اوّل سه فصل اساسی 1
- فصل اوّل روایات و ادعاها 2
- سرآغاز 2
- نمونههای روشن 2
- روایات تحریف در کتب اهل سنت 6
- فصل دوّم دیدگاهها و نظرات 6
- روایات تحریف در کتب شیعه 7
- موضع شیعه و اهل سنت در قبال روایات تحریف 7
- تعصب و افترا 8
- نقل روایت دلیل بر اعتقاد به مضمون آن نیست 8
- اشارهای به رأی شیعه در باب تحریف 9
- افترای رسوا 11
- محدّث فریب خورده 12
- شیوه پست 12
- ابو زهره و کلینی 13
- دو شاهد در موضع ابن شاذان 15
- خلاصه موضع علما در قبال روایات تحریف 15
- از نمونهها و موارد بالا دو مطلب استفاده میشود: 16
- مقایسهای میان روایات شیعه و اهل سنت 17
- کوشش ستایش برانگیز 19
- فصل سوم ما نگهدارنده قرآنیم 20
- کینه توزند یا منصف 20
- دلیل اوّل: «از قرآن»: 21
- مناقشات نادرست: 21
- دلیل دوّم: «دقت نظر و تحقیق»: 23
- دلیل چهارم: «احادیث عرض حدیث بر کتاب و احادیث دیگر»: 24
- دلیل سوم: «اهتمام به حفظ قرآن»: 24
- دلیل پنجم: «واقعیّت تاریخی»: 26
- دلایل تحریف قاصر است 28
- سیاست و شایعات تحریف 29
- اهل قرآن کیستند؟ 31
- دفاع از قرآن نه دفاع از حاکم 32
- مغرضان در خط اهل بیت نیستند 32
- تحریف واقع شده در قرآن 32
- مباحث ضروری 36
- بخش دوّم: قرآن ... مصحف ... 37
- فصل اوّل تاریخ جمع آوری قرآن 38
- سرآغاز 38
- دیدگاهها پیرامون جمع آوری قرآن در زمان پیامبر اکرم (ص) 38
- ضرورت طرح سه مطلب 39
- اینک مطالب بالا را با تفصیل بررسی میکنیم: 39
- مطلب دوّم: «عرضه قرآن» 44
- مطلب سوم: «ختم قرآن در زمان پیامبر اکرم (ص)». 45
- شواهد و دلایل 48
- نکات روشنگر 51
- پیامبر (ص) به عدهای مصحف میدهد 58
- جمع آورندگان قرآن در زمان پیامبر (ص) 61
- تکمیل بحث 68
- فصل دوّم واقعیّت تاریخی جمع آوری قرآن توسط خلفا 74
- بلاغی، ابن شاذان و روایات جمع آوری قرآن 74
- حدیث جمع آوری قرآن در زمان خلفا 76
- ما و این روایت 77
- مصاحف اصحاب بعد از جمع قرآن توسط زید 81
- عایشه و جمع آوری قرآن 82
- مخالفت با مصحف عثمان 83
- حجّاج و گسترش قراءت عثمان 84
- اوّلین نامگذار و جمع آورنده قرآن 85
- مناقشهای در گفتههای قبل 87
- مصحف ابو بکر چه امتیازاتی داشت؟ 88
- سازش ناموفق و غیر مقبول 89
- توجیهات سست برای جمع آوری مجدد 92
- راز پشت پرده جمع آوری قرآن توسط زید 93
- سیاست هوشیارانه 95
- خط سیاسی زید بن ثابت 96
- نقص سخن رافعی 100
- نزول تدریجی قرآن سوره به دنبال سوره 101
- فصل سوم ترتیب و نزول آیات 101
- ترتیب قرآن بر حسب نزول آیات 104
- ترتیب آیات قرآن فعلی 105
- ترتیب سورههای قرآن فعلی 105
- تصرف صحابه در تألیف قرآن 106
- سخن آخر در این زمینه 108
- سرآغاز 109
- جمع آوری قرآن توسط علی (ع) 109
- فصل چهارم مصحف علی (ع) 109
- مصحف علی (ع) کجاست؟ 115
- ویژگیهای مصحف علی (ع) 115
- قرآن مکتوب به دستور پیامبر- ص- به دست خلفا نرسیده است 116
- دو تنبیه ضروری 116
- مراد از تنزیل چیست؟ 117
- اگر قرآن چنانکه نازل شده است خوانده میشد 120
- منع ائمه از قراءت قرآن بر طبق تنزیل آن 121
- مصحف فاطمه و مصحف عایشه 122
- قراءت عاصم همان قراءت علی (ع) و پیامبر (ص) است 123
- اشاره به یک نکته ضروری 124
- بازگشت به مطلب 124
- بخش سوّم رسم الخط و ... قراآت قرآن ... 126
- قراآت مختلف و شاذ 127
- نزول قرآن بر حروف هفتگانه 127
- فصل اوّل قراآت و حروف سبعه 127
- هفت حرف معنوی 129
- توجیهات بیفایده 132
- نسخ شش حرف (لهجه) 134
- تصحیف و غلط خوانی 137
- سرآغاز 137
- فصل دوّم رسم الخط قرآن در زندان اتهام 137
- گسترش غلط خوانی و اختلاف در زمان پیشتر 138
- علی (ع) عمل عثمان را تأیید میکند 139
- وادار کردن مردم به قراءت واحد توسط عثمان 139
- بازگشت به اصل مطلب: رسم الخط قرآن و مشکلات آن 140
- عدم اعراب گذاری کلمات 142
- نقطه نداشتن حروف 144
- تفاوتهای موجود در رسم الخط قرآن 147
- نمونههای روشن 149
- نمونههای دیگر این نوع خطا عبارتند از: 149
- خطاهای سهوی در مصاحف عثمان 153
- انجمن مقابله و تصحیح 155
- اختلاف مصاحف عثمان با یکدیگر 156
- سهو و خطا در استنساخ و قراءت 159
- نمونههای روشن 160
- آیا عثمان قراآت را بر مصاحف پراکنده ساخت؟ 164
- تحریف عمدی 164
- قراآت مخالف یا موافق رسم الخط 166
- سرآغاز 166
- فصل سوّم تصرفات عمدی یا سهل انگارانه 166
- نمونههایی از قراءت ابن شنبوذ 168
- قصور و کاستی در قراءت 170
- خطای سامعه 173
- حافظ فراموشکار و عالم بدعتگذار 174
- اختلاف لهجهها 175
- اضافاتی که در تفسیر آیات آمدهاند: 178
- فصل چهارم تفسیر مزجی و با مترادف 178
- سرآغاز 178
- روایاتی دیگر در این زمینه 185
- نام علی (ع) در قرآن 187
- پندار واهی 190
- استدلال ناتمام 190
- تبدیل کلمات به مترادف آنها 192
- نمونههایی از تبدیل کلمات 193
- دستور کلی: آنچنان بخوانید که به شما آموختهاند 197
- توضیحی درباره روایت 198
- توضیحی دیگر 199
- ارزیابی قراءت قراء 204
- فصل پنجم اجتهادات و پندارها 204
- اجتهادات باطل 205
- نمونههای خطای در اعراب 207
- خطاهای دیگری از این دسته 209
- اجتهادات نادرست دیگری در معنا و اعراب 210
- بکار گیری آیات در جهت توجیه دیدگاههای کلامی 215
- استناد قراآت به چیست؟ 216
- سخن آخرمان 221
- آیا قراآت توفیقی است؟ 222
- سی هزار قاری قرآن در صفین حضور داشتند 224
- قبول قراآت قبول تحریف است 224
- قراء در زمان ما 226
- بخش چهارم توجیهات و دلایل آنها 227
- نسخه تلاوت و جمع آوری قرآن 228
- فصل اوّل سراب نسخ تلاوت 228
- آیات منسوخ التلاوة 228
- دلایل نسخ تلاوت 229
- جواب دلایل فوق 230
- صحف ابراهیم و موسی (ع) 237
- نسخ تلاوت مشکل را حل نمیکند 238
- نسخ پس از وفات پیامبر (ص) 239
- نسخ کتاب به وسیله سنت 240
- نسخ تلاوت از نظر ابو بکر رازی 241
- سرآغاز 243
- فصل دوّم نسخ تلاوت در پندارها و روایات 243
- سورههای خلع و حفد 246
- نقبی به درون 248
- آیه رضاع 249
- حیوان خانگی و صحیفه 252
- رضاع کبیر (بزرگسال) 254
- سوره احزاب به اندازه سوره بقره بوده است 258
- قضیه حیوان خانگی درست است 258
- آیه رجم از نظر عمر بن خطاب 260
- احتمال معقول 265
- آیه رجم بزرگسالان در تورات 266
- سوره فراموش شده 269
- صلوات بر نمازگزاران در صفوف مقدّم 270
- آیه جهاد 271
- سوره خیالی «الولایه» 272
- الولد للفراش 273
- امام بلاغی: بحث انگیز و نقاد 273
- آیه رجم 277
- سخن بلاغی پیرامون آیه ولایت. 279
- سخن مرحوم بلاغی درباره سوره «حفد». 279
- سخن بلاغی پیرامون سوره «خلع» 279
- فصل سوم آراء و روایات نادرست 282
- تعداد حروف و آیات قرآن 282
- آیا پیامبر (ص) قرآن را فراموش میکند؟! 284
- ابن مسعود و معوذتین 286
- تکفیر منکرین معوذتین 289
- تلاش ناموفق 289
- سوره حمد در مصحف ابن مسعود نیست 290
- «بسمله» از قرآن نیست؟! 291
- اصرار بر اتهام ابن مسعود برای چیست؟ 291
- آیا حروف مقطعه نامهای سورهها هستند؟ 297
- چرا و کی «بسمله» حذف شد؟ 297
- روایات اهل سنت، محدث نوری را فریب میدهد 299
- فصل چهارم نتیجه و خاتمه 299
- نگاهی به آنچه گذشت 299
- خلاصه دلایل وی و پاسخ آنها 300
- جمعبندی روایات 302
- سخن آخر 304
اگر مخالف قرآن بود آن را طرح نمود. این نوع روایات را همه افراد ذیل نقل نمودهاند:
ابن عباس، ابن مسعود، ابو بکر، ابی بن کعب و معاذ. همچنین از دو امام بزرگوار، امام سجاد و امام صادق- علیهما السلام- روایت شده است «1».
ممکن است گفته شود مفاد روایات فوق، لزوم اخذ به قرآن موجود است و حجیّت آن هر چند حوادثی در قرآن رخ دهد و دلیل بر عدم تحریف قرآن نیست بلکه حجیّت قرآن را در هر حال بیان میکند. البته جواب این احتمال واضح است به این تقریر که: امر به عرض احادیث بر کتاب تحریف شده یا قرآنی که آینده در معرض تحریف قرار دارد، غیر طبیعی و بعید است. بعلاوه در دلیل آتی جواب کافی به این اشکال داده خواهد شد.
برای اثبات عدم تحریف قرآن به حدیث «ثقلین» هم تمسک شده است. همچنین احادیث دیگری که امر به تمسک و رجوع به قرآن میکند «2». استدلال به حدیث ثقلین و مانند آن به این صورت است که: دستور به رجوع به قرآن و تمسک به آن در صورتی که امکان تحریف داشته یا در آینده تحریف خواهد شد معنا ندارد. چون که این احتمال در مورد هر آیه داده میشود لذا حجیّت آیه سقوط میکند و معنا ندارد امر به اتباع قرآن شود.
شاید گفته شود: آمر به رجوع به قرآن میداند که تحریف، سراغ قسمتهایی از قرآن خواهد آمد که متضمن احکام شرعیّه نیست و مساس حاجت واقع نمیشود. جواب این احتمال سه گونه است:
اوّلا: کسی که قصد تحریف قرآن را دارد، سراغ بخشهایی میرود که هدایت بشر را متکفل است تا افکار را مشوش و عقاید را متزلزل کند. و هرگز مواردی را که ربطی به هدایت بشر ندارد انتخاب نمیکند.
ثانیا: نفس ارجاع به کتابی که موضع شک و تردید خواهد بود نادرست و نامقبول (1) این استدلال در «المیزان» توسط مؤلف آن آورده شده است. ج 12، ص 7. احادیث نیز در منابع زیر مضبوط میباشند: سنن الدارمی، ج 1، ص 146. المصنف صنعانی، ج 6، ص 112 و ج 11، ص 160 جامع بیان العلم، ج 2، ص 42. عیون الاخبار ابن قتیبه، ج 2، ص 233. البیان و التبیین، ج 2، ص 44، اعقد الفرید، ج 4، ص 60. حلیة الاولیاء، ج 1، ص 253 الکافی (اصول)، ج 1، ص 55 تفسیر العیاشی، ج 1، ص 8 و 9. حیاة الصحابه، ج 3، ص 191 و 197 و 576. و از کنز العمال، ج 8، ص 87 به نقل از: ابن عساکر و اصول الحنفیه للشاشی ص 43.
(2) ر ک: تفسیر المیزان، ج 2، ص 107.