- بخش اوّل سه فصل اساسی 1
- فصل اوّل روایات و ادعاها 2
- سرآغاز 2
- نمونههای روشن 2
- فصل دوّم دیدگاهها و نظرات 6
- روایات تحریف در کتب اهل سنت 6
- موضع شیعه و اهل سنت در قبال روایات تحریف 7
- روایات تحریف در کتب شیعه 7
- نقل روایت دلیل بر اعتقاد به مضمون آن نیست 8
- تعصب و افترا 8
- اشارهای به رأی شیعه در باب تحریف 9
- افترای رسوا 11
- محدّث فریب خورده 12
- شیوه پست 12
- ابو زهره و کلینی 13
- دو شاهد در موضع ابن شاذان 15
- خلاصه موضع علما در قبال روایات تحریف 15
- از نمونهها و موارد بالا دو مطلب استفاده میشود: 16
- مقایسهای میان روایات شیعه و اهل سنت 17
- کوشش ستایش برانگیز 19
- فصل سوم ما نگهدارنده قرآنیم 20
- کینه توزند یا منصف 20
- دلیل اوّل: «از قرآن»: 21
- مناقشات نادرست: 21
- دلیل دوّم: «دقت نظر و تحقیق»: 23
- دلیل چهارم: «احادیث عرض حدیث بر کتاب و احادیث دیگر»: 24
- دلیل سوم: «اهتمام به حفظ قرآن»: 24
- دلیل پنجم: «واقعیّت تاریخی»: 26
- دلایل تحریف قاصر است 28
- سیاست و شایعات تحریف 29
- اهل قرآن کیستند؟ 31
- دفاع از قرآن نه دفاع از حاکم 32
- مغرضان در خط اهل بیت نیستند 32
- تحریف واقع شده در قرآن 32
- مباحث ضروری 36
- بخش دوّم: قرآن ... مصحف ... 37
- فصل اوّل تاریخ جمع آوری قرآن 38
- سرآغاز 38
- دیدگاهها پیرامون جمع آوری قرآن در زمان پیامبر اکرم (ص) 38
- اینک مطالب بالا را با تفصیل بررسی میکنیم: 39
- ضرورت طرح سه مطلب 39
- مطلب دوّم: «عرضه قرآن» 44
- مطلب سوم: «ختم قرآن در زمان پیامبر اکرم (ص)». 45
- شواهد و دلایل 48
- نکات روشنگر 51
- پیامبر (ص) به عدهای مصحف میدهد 58
- جمع آورندگان قرآن در زمان پیامبر (ص) 61
- تکمیل بحث 68
- بلاغی، ابن شاذان و روایات جمع آوری قرآن 74
- فصل دوّم واقعیّت تاریخی جمع آوری قرآن توسط خلفا 74
- حدیث جمع آوری قرآن در زمان خلفا 76
- ما و این روایت 77
- مصاحف اصحاب بعد از جمع قرآن توسط زید 81
- عایشه و جمع آوری قرآن 82
- مخالفت با مصحف عثمان 83
- حجّاج و گسترش قراءت عثمان 84
- اوّلین نامگذار و جمع آورنده قرآن 85
- مناقشهای در گفتههای قبل 87
- مصحف ابو بکر چه امتیازاتی داشت؟ 88
- سازش ناموفق و غیر مقبول 89
- توجیهات سست برای جمع آوری مجدد 92
- راز پشت پرده جمع آوری قرآن توسط زید 93
- سیاست هوشیارانه 95
- خط سیاسی زید بن ثابت 96
- نقص سخن رافعی 100
- فصل سوم ترتیب و نزول آیات 101
- نزول تدریجی قرآن سوره به دنبال سوره 101
- ترتیب قرآن بر حسب نزول آیات 104
- ترتیب آیات قرآن فعلی 105
- ترتیب سورههای قرآن فعلی 105
- تصرف صحابه در تألیف قرآن 106
- سخن آخر در این زمینه 108
- جمع آوری قرآن توسط علی (ع) 109
- فصل چهارم مصحف علی (ع) 109
- سرآغاز 109
- مصحف علی (ع) کجاست؟ 115
- ویژگیهای مصحف علی (ع) 115
- قرآن مکتوب به دستور پیامبر- ص- به دست خلفا نرسیده است 116
- دو تنبیه ضروری 116
- مراد از تنزیل چیست؟ 117
- اگر قرآن چنانکه نازل شده است خوانده میشد 120
- منع ائمه از قراءت قرآن بر طبق تنزیل آن 121
- مصحف فاطمه و مصحف عایشه 122
- قراءت عاصم همان قراءت علی (ع) و پیامبر (ص) است 123
- اشاره به یک نکته ضروری 124
- بازگشت به مطلب 124
- بخش سوّم رسم الخط و ... قراآت قرآن ... 126
- قراآت مختلف و شاذ 127
- نزول قرآن بر حروف هفتگانه 127
- فصل اوّل قراآت و حروف سبعه 127
- هفت حرف معنوی 129
- توجیهات بیفایده 132
- نسخ شش حرف (لهجه) 134
- تصحیف و غلط خوانی 137
- سرآغاز 137
- فصل دوّم رسم الخط قرآن در زندان اتهام 137
- گسترش غلط خوانی و اختلاف در زمان پیشتر 138
- علی (ع) عمل عثمان را تأیید میکند 139
- وادار کردن مردم به قراءت واحد توسط عثمان 139
- بازگشت به اصل مطلب: رسم الخط قرآن و مشکلات آن 140
- عدم اعراب گذاری کلمات 142
- نقطه نداشتن حروف 144
- تفاوتهای موجود در رسم الخط قرآن 147
- نمونههای روشن 149
- نمونههای دیگر این نوع خطا عبارتند از: 149
- خطاهای سهوی در مصاحف عثمان 153
- انجمن مقابله و تصحیح 155
- اختلاف مصاحف عثمان با یکدیگر 156
- سهو و خطا در استنساخ و قراءت 159
- نمونههای روشن 160
- آیا عثمان قراآت را بر مصاحف پراکنده ساخت؟ 164
- تحریف عمدی 164
- فصل سوّم تصرفات عمدی یا سهل انگارانه 166
- قراآت مخالف یا موافق رسم الخط 166
- سرآغاز 166
- نمونههایی از قراءت ابن شنبوذ 168
- قصور و کاستی در قراءت 170
- خطای سامعه 173
- حافظ فراموشکار و عالم بدعتگذار 174
- اختلاف لهجهها 175
- اضافاتی که در تفسیر آیات آمدهاند: 178
- فصل چهارم تفسیر مزجی و با مترادف 178
- سرآغاز 178
- روایاتی دیگر در این زمینه 185
- نام علی (ع) در قرآن 187
- پندار واهی 190
- استدلال ناتمام 190
- تبدیل کلمات به مترادف آنها 192
- نمونههایی از تبدیل کلمات 193
- دستور کلی: آنچنان بخوانید که به شما آموختهاند 197
- توضیحی درباره روایت 198
- توضیحی دیگر 199
- فصل پنجم اجتهادات و پندارها 204
- ارزیابی قراءت قراء 204
- اجتهادات باطل 205
- نمونههای خطای در اعراب 207
- خطاهای دیگری از این دسته 209
- اجتهادات نادرست دیگری در معنا و اعراب 210
- بکار گیری آیات در جهت توجیه دیدگاههای کلامی 215
- استناد قراآت به چیست؟ 216
- سخن آخرمان 221
- آیا قراآت توفیقی است؟ 222
- سی هزار قاری قرآن در صفین حضور داشتند 224
- قبول قراآت قبول تحریف است 224
- قراء در زمان ما 226
- بخش چهارم توجیهات و دلایل آنها 227
- نسخه تلاوت و جمع آوری قرآن 228
- آیات منسوخ التلاوة 228
- فصل اوّل سراب نسخ تلاوت 228
- دلایل نسخ تلاوت 229
- جواب دلایل فوق 230
- صحف ابراهیم و موسی (ع) 237
- نسخ تلاوت مشکل را حل نمیکند 238
- نسخ پس از وفات پیامبر (ص) 239
- نسخ کتاب به وسیله سنت 240
- نسخ تلاوت از نظر ابو بکر رازی 241
- سرآغاز 243
- فصل دوّم نسخ تلاوت در پندارها و روایات 243
- سورههای خلع و حفد 246
- نقبی به درون 248
- آیه رضاع 249
- حیوان خانگی و صحیفه 252
- رضاع کبیر (بزرگسال) 254
- سوره احزاب به اندازه سوره بقره بوده است 258
- قضیه حیوان خانگی درست است 258
- آیه رجم از نظر عمر بن خطاب 260
- احتمال معقول 265
- آیه رجم بزرگسالان در تورات 266
- سوره فراموش شده 269
- صلوات بر نمازگزاران در صفوف مقدّم 270
- آیه جهاد 271
- سوره خیالی «الولایه» 272
- الولد للفراش 273
- امام بلاغی: بحث انگیز و نقاد 273
- آیه رجم 277
- سخن مرحوم بلاغی درباره سوره «حفد». 279
- سخن بلاغی پیرامون آیه ولایت. 279
- سخن بلاغی پیرامون سوره «خلع» 279
- فصل سوم آراء و روایات نادرست 282
- تعداد حروف و آیات قرآن 282
- آیا پیامبر (ص) قرآن را فراموش میکند؟! 284
- ابن مسعود و معوذتین 286
- تکفیر منکرین معوذتین 289
- تلاش ناموفق 289
- سوره حمد در مصحف ابن مسعود نیست 290
- «بسمله» از قرآن نیست؟! 291
- اصرار بر اتهام ابن مسعود برای چیست؟ 291
- آیا حروف مقطعه نامهای سورهها هستند؟ 297
- چرا و کی «بسمله» حذف شد؟ 297
- روایات اهل سنت، محدث نوری را فریب میدهد 299
- نگاهی به آنچه گذشت 299
- فصل چهارم نتیجه و خاتمه 299
- خلاصه دلایل وی و پاسخ آنها 300
- جمعبندی روایات 302
- سخن آخر 304
است و نتیجه آن تزلزل و تشویش فکر و ضعف یقین مأموران به رجوع است.
ثالثا: قبلا گفتیم: سخن خداوند متعال: لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ قرآن که در آن شک نیست راهنمای پرهیزگاران است» «1» هر گونه احتمال موجب شک و تردید را ابطال میکند و اجازه خطور این احتمالات را نمیدهد.
دلیل پنجم: «واقعیّت تاریخی»:
تحریف قرآن اگر در زمان پیامبر صورت گرفته باشد غیر معقول است. چون که خود پیامبر اکرم بر کتابت قرآن اشراف داشتند و به مردم قرآن را تعلیم میدادند و بارها قرآن بر ایشان عرضه گشت و اگر این عمل پس از پیامبر اکرم و توسط نیروهای حاکم صورت گرفت علی- علیه السلام- و دیگر صحابه پیامبر را نمیرسید در مقابل این عمل که اساس اسلام را تهدید میکرد سکوت کنند. و بر امام و سایر صحابه، لازم بود که قرآن حقیقی را ظاهر، کنند و موارد تحریف را بیان کنند و ان حدث ما حدث؛ حال هر چه میخواست بشود. یا آن که حداقل امام پس از خلافت و به قدرت رسیدن میتوانست قرآن حقیقی را آشکار ساخته و مردم را به آن ارجاع دهد و مانعی در مقابل امام نبود.
در حالی که ما نمیبینیم امام علی و پس از او امام حسن- ع- حرکتی دال بر تحریف قرآن از خود نشان بدهند. همچنان که نمیبینیم کسی از صحابه و دیگران از امام علی و امام حسن مطالبه اظهار قرآن حقیقی را کرده باشد. یا آن که اشارهای به تحریف قرآن در گذشته نموده باشد چگونه صحیح به نظر میرسد امام- علیه السلام- همان دلیر مردی که چشم فتنه را درآورد و کور کرد- کاری که دیگری جز امام جرأت انجامش را نداشت- چنین کار حساسی را بیاهمیت تلقی کند در حالی که درباره اموال بیت المال اصرار دارد که بجای اوّل برگردد اگر چه با دارائی بیت المال، کنیزکان خریده شده و زنان به همسری درآمده باشند «2» در حالی که این کارها اهمیت بسیار کمتری از تحریف قرآن دارند. اما ادعای این که امام توانایی اظهار حقیقت امر را نداشت چون که مستلزم غلط دانستن شیخین میگشت و محبت شیخین در دل مردم ریشه دوانیده بود «3» این ادعا (1) سوره بقره، آیه 2.
(2) نهج البلاغه، محمد عبده، ج 1، ص 42. دعائم الاسلام، ج 1، ص 396. الاوائل، ج 1، ص 291.
ر ک: اثبات الوصیه، ص 146.
(3) آراء حول القرآن، ص 73.