حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 297

آن را ترک کرده‌اند «1»». و بالأخره مناسب است سخن رازی را در تفسیر آیه إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ «2» نقل کنیم:

«... اصحاب ما گفته‌اند: این آیه دلیل نیرومندی است بر آن که «تسمیه» و «بسمله» از آیات قرآن می‌باشند؛ زیرا خداوند متعال وعده داده است که قرآن را از هر گونه تصرفی حفظ کند. و اگر «تسمیه» جزو قرآن نباشد، و عملا هم در آغاز سوره‌ها آمده باشد یک نوع زیادی و تحریف در قرآن رخ داده است و وعده الهی تحقق پیدا نکرده است. و اگر جایز باشد که فکر کنیم اصحاب پیامبر «بسمله» را به اوایل سوره‌ها اضافه کرده‌اند، درباره نقصان قرآن نیز باید این جایز باشد و همین باعث سقوط قرآن از حجیّت می‌گردد. و این تالی فاسد را هیچ کس قبول ندارد «3»».

چرا و کی «بسمله» حذف شد؟

ظاهرا اسقاط «بسمله» در زمان امیر المؤمنین، و بخاطر بغض و عداوت نسبت به حضرت صورت گرفته بود. رازی و نیشابوری در این مورد می‌گویند: «... تهمت دیگری هم وجود دارد و آن این است که علی- علیه السلام- «بسمله» را با جهر می‌خواند و بر این کار اصرار می‌ورزید. و هنگامی که قدرت به بنی امیه منتقل شد آنان سعی زیادی کردند تا از جهر در «بسمله» جلوگیری کنند، و آن را ممنوع کردند تا بدین وسیله در محو آثار مولی المتقین تمام کوشش خود را به کار برده باشند» «4» البته به نظر می‌رسد این ماجرا قبل از حکومت معاویه و در زمان خود حضرت- ع- صورت تمام بخود گرفته بود.

آیا حروف مقطعه نامهای سوره‌ها هستند؟

افرادی ادعا کرده‌اند که: حروف مقطعه نام سوره‌هایی هستند که در آغازشان قرار (1) جواهر الاخبار و الآثار، در حاشیه البحر الزخار، ج 2، ص 245. و المصنف صنعانی، ج 2، ص 91 از قول زهری و عطاء.

(2) سوره حجر، آیه 9.
(3) التفسیر الکبیر، ج 19، ص 160.
(4) التفسیر الکبیر، ج 1، ص 206. و غرائب القرآن، در حاشیه تفسیر طبری، ج 1، ص 79.