حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 43

باز در زمان عمر ابو موسی را نزد قرّاء جامع قرآن در بصره فرستادند، حدود سیصد تن از قرّاء نزد ابو موسی آمدند «1». و ابن زنجویه معتقد است: عمر بن خطاب از ابو موسی خواستار احصاء قرّاء قرآن که در نزدش بودند شد، ابو موسی در پاسخ از سیصد و چند مرد نام برد «2».

معروف است از قرّاء سی هزار تن در صفین حضور داشتند «3» حالا چقدر از قرّاء شرکت نداشتند بماند.

اگر هم این ارقام را مبالغه آمیز بدانیم باز نشانه کثرت و تعدد قرّاء است که با رقم هزاران سنجیده می‌شده است. به اضافه آن که معروف است در جنگ صفین قریب به پانصد قرآن بر سر نیزه رفت. منقری می‌گوید: این قرآنها قرآنهای بزرگ لشگر بوده است «4».

و باز نقل می‌کنند: معاویه از «مسکن» به طرف کوفه حرکت می‌کرد بین «نخیله» و «دار الرزق» توقف کرد در حالی که همراه او قصه گویان اهل شام و قرّاء آن دیار بودند، کعب بن جعیل التغلبی در این باب سرود:

من جسر منبج أضحی غب عاشرة فی نخل مسکن تتلی حوله السور

«5» ابو درداء- متوفای اواخر خلافت عثمان یا اواخر خلافت علی- علیه السلام- در این باره می‌گوید: «افرادی را که نزد من قرآن خوانده بودند شمارش کردم تعداد آنان به یکهزار و ششصد و چند نفر رسید «6»» هنگامی که «عبد الرحمان بن محمد بن اشعث» خروج کرد در لشگرش فوجی بود که به فوج «سریة القراء» معروف بودند و کسانی چون: کمیل بن زیاد (ره) سعید بن جبیرو ج 1، ص 16 و وسائل الشیعه، ج 4، ص 838 و 839.

(1) صحیح مسلم، ج 3، ص 100. مشکل الآثار، ج 2، ص 419. حلیة الاولیاء، ج 1، ص 257 و 366 و کنز العمال، ج 2، ص 140 و 141. بقیّه منابع را در فصل: اوهام و یاوه‌هایی در باب نسخ تلاوت، هنگام نقل فقره این حدیث: «و لا یملا جوف ابن آدم الا التراب و یتوب اللّه علی من تاب» نقل خواهیم کرد.
(2) کنز العمال، ج 2، ص 183 به نقل از: ابن زنجویه.
(3) صفین منفری، ص 188.
(4) ر ک: صفین، ص 478، مروج الذهب، ج 2، ص 390. و تاریخ القرآن آبیاری، ص 152.
(5) انساب الاشراف، به تحقیق محمودی، ج 3، ص 42.
(6) ر ک: التمهید فی علوم القرآن، ج 2، ص 186.