حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 67

21- مجمع بن جاریه هم قران را جمع کردند «1».

شاید «مجمع بن حارثه» درست باشد که قبلا ذکرش رفت.

22- از عبد اللّه بن عمرو نقل شده است که می‌گوید: «قرآن را جمع کردم و هر شب یکبار قرآن را ختم می‌کردم. این خبر به پیامبر اکرم- ص- رسید لذا فرمود: ماهی یکبار قرآن را ختم کن ...» «2».

«عینی» می‌گوید: «خلفای اربعه از کسانی بودند که قرآن را در زمان پیامبر اکرم- ص- جمع آوری کردند. این مطلب را ابو عمرو و عثمان بن سعید دانی ذکر کرده‌اند «3»» بنابراین باید به اسامی مذکور در صفحات قبل، اسامی زیر را اضافه کرد:

23- ابو بکر بن ابی قحافه و 24- عمر بن خطاب.

«عثمان بن عفان» می‌گوید: «قرآن را در زمان رسول اکرم- ص- جمع کردم» «4» «سیوطی» درباره عثمان می‌گوید: «او یکی از جمع آورندگان قرآن است، بلکه ابن عباد می‌گوید: از خلفا کسی جز عثمان و مأمون قرآن را جمع نکرد «5» شاید مراد «ابن عباد» از جمع در این جا از حفظ داشتن قرآن است.

البته باز اشکال باقی است چون که گذشته از دیگران، علی- علیه السلام- نیز قرآن را از حفظ بود. (1) عمدة القاری، ج 20، ص 27. الاتقان، ج 1، ص 72 به نقل از دانی که ابو موسی را به عنوان جمع آور قرآن نام می‌برد.

(2) الاتقان، ج 1، ص 72 به نقل از: نسائی به سند صحیح. مناهل العرفان، ج 1، ص 237 به نقل از:

نسائی با سند صحیح. فتح الباری، ج 9 ص 47. تفسیر القرآن العظیم ابن کثیر ج 4 (ذیل صفحه)، ص 29 به نقل از: نسائی. ابن ماجة. المصنف عبد الرزاق، ج 3، ص 355 عمدة القاری، ج 20، ص 27 به نقل از:

ابی عمرو. کنز العمال، ج 2، ص 208 و 209 به نقل از: ابن عساکر و مسند ابی یعلی. مباحث فی علوم القرآن، ص 120. البیان خوئی، ص 269. بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، ص 130 و تفسیر المیزان، ج 12 ص 121.

(3) عمدة القاری، ج 20 ص 27.
(4) تاریخ الخلفاء، ص 162.
(5) همان مدرک، ص 148.