حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 73

فضیلت هیأت حاکمه آشکار گردد!.

ما در جمع آوری قرآن در زمان خلفا شک داریم و مؤید ما در این جا روایتی است که از امام حسن- علیه السلام- نقل شده است و در آن مسأله جمع آوری قرآن به شهادت شهادتین و غیره را از اکاذیب معاویه می‌شمارد و نیز مؤید ما اختلاف و تناقض روایاتی است که درباره جمع آوری قرآن است. و در این باره خواهیم گفت که زرکشی از بعضی نقل می‌کند که: جمع آوری قرآن توسط ابی بن کعب و زید به درخواست خلفاء ثابت نیست «1» و اگر هم روایت جمع آوری قرآن در زمان خلفا صحیح باشد کار خلیفه به عنوان جمع قرآن برای خودش بوده است نه برای امت. که توضیح آن در فصول آینده خواهد آمد.

مطلب چهارم: «اطلاق لفظ «کتاب» بر قرآن».

در پایان این بحث استدلال مرحوم «شرف الدین» را می‌آوریم:

«امام شرف الدین (ره) بر جمع آوری قرآن در زمان پیامبر اکرم- ص- چنین استدلال می‌کند: بر قرآن از همان آغاز لفظ «کتاب» اطلاق می‌شده است و قرآن را از همان بدو نزول، کتاب نامیده‌اند در حالی که الفاظ تا مکتوب نشوند به آنها کتاب گفته نمی‌شود و فقط وقتی کلمه کتاب را به کار می‌بریم که الفاظ به قید کتابت درآمده باشند «2»».

لیکن ما موافق این استدلال نیستیم و می‌گوئیم در آیات زیادی که تدریجی نازل می‌شد، کلمه کتاب بر قرآن اطلاق شده است قبل از آن که این آیات نوشته شوند و این اطلاق از طرف خداوند صحیح است. چونکه اراده‌اش بر آن تعلق گرفته است که این الفاظ و آیات نازله به صورت «کتاب» در بیایند.

بعید نیست خداوند متعال این کلمه را در قرآن بدین ترتیب به کار گرفته باشد و بعدا مردم هم استعمال کرده باشند اگر چه هنوز قرآن را ننوشته باشند یا مشغول نوشتن قرآن و در اوایل آن باشند و تمام قرآن نازل نشده باشد.

بعضی نیز برای اثبات مقصود ما به آیات و دلایل دیگری تمسک جسته‌اند اما ما آنها را کافی برای اثبات مطلب نمی‌دانیم- هر چند مرجّح نظر ما هستند- لذا به همین مقدار اکتفا می‌ورزیم.

خداوند توفیق دهنده است و اوست هدایت کننده. (1) ر ک: البرهان زرکشی، ج 1، ص 238.