حقایقی مهم پیرامون قرآن‌ صفحه 96

و اگر هم از مسأله بالا چشم پوشی کنیم شواهدی داریم که: انگیزه خلفا از جمع کردن قرآن، جمع مردم بر مصحفی بوده که تأویل، تفسیر، شأن نزول و غیره را نداشته باشد برای حفظ مصلحت هیأت حاکمه چون که بعضی از این مصاحف دارای تفسیر و شأن نزول با منافع هیأت حاکمه مغایر بوده است.

«زرکشی» درباره عثمان می‌گوید: «... علت این که قرآن را بدون تأویل، تفسیر، تقدیم و تأخیر و آیات منسوخ التلاوة، به عنوان مصحف قرار دادند و آن را از هر افزایشی زدودند و رسم الخط مشخصی برای مصحف قرار دادند آن بود که بعدها کسی دچار شبهه و فساد نشود «1»».

«عامر شعبی» هم در این باره می‌گوید: «مردی مصحفی نوشته بود که در کنار هر آیه، تفسیر آن مکتوب بود. عمر مصحف را خواست و آن را با «مقراض» قطعه قطعه کرد «2»».

مصحف امام علی- ع- را هم به دلیل داشتن تأویل تنزیل و دیگر مسائلی که به ضرر هیأت حاکمه بود نپذیرفتند. این ماجرا معروف است و ما باز هم به آن خواهیم پرداخت.

خط سیاسی زید بن ثابت‌

اما این که بر نقش زید در جمع آوری قرآن، تأکید می‌شود به دلایل زیر است:

«زید» عثمانی بود، و از خط ولایت امیر المؤمنین علی- علیه الصلاة و السلام- خارج بود همچنین زید در «سقیفه» موضعی علیه انصار داشت. و مهاجرین را تأیید می‌کرد.

ابو بکر هم این موضع زید را مورد تشویق قرار داد و زید را ستود «3» باز زید از جمله کسانی بود که با علی- علیه السلام- بیعت نکرد «4». و زید عثمانی بود. و در هیچیک از جنگهای علی با وی نبود «5». علی علیه السلام- هم عطای هر که را در جنگهای امام شرکت (1) البرهان، ج 1، ص 235 و 236.

(2) کنز العمال، ج 2، ص 204 به نقل از: ابی شیبه.
(3) رک: سیر اعلام النبلاء، ج 2، ص 433. مسند احمد، ج 5، ص 186. تهذیب تاریخ دمشق، ج 5، ص 449. و التمهید فی علوم القرآن، ج 1، ص 244. به نقل از: تهذیب.
(4) رک: تاریخ الامم و الملوک، ط دار المعارف، ج 4، ص 430 و 431 و الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 191.
(5) اسد الغابه، ج 2، ص 22 الاستیعاب در حاشیه الاصابه، ج 1، ص 554. قاموس الرجال، ج 4، ص 239 و تنقیح المقال، ج 1، ص 462.