هدف حیات زمینی آدم ملک، شیطان، هبوط صفحه 378

نقش یاد خدا در دفع وسوسه

4- در روایت داریم که شیطان به قلب فرزند آدم چسبیده و وقتی یاد خدا کند، شیطان گریخته و دست از وسوسه بکشد و چون از یاد خدا غافل شود، قلب او را فرا می گیرد و او را وسوسه می کند. قرآن می فرماید: «وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ؛(1) هرکس از ذکر خدای رحمان دوری جوید، شیطانی را بر او می گماریم که قرین و همنشین او باشد. و نیز می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ»؛(2) «طائِفٌ مِنَ الشَّیْطان»؛ آن شیطانی است که پیرامون قلب طواف می کند تا قلب باز شود و به دورن آن رخنه کند. آیه می فرماید: ای پیامبر! پناه ببر به خدا در موقع مداخله شیطان -فاسْتَعِذْ بِالله- زیراکه این روش پرهیزگاران است که وقتی شیطانِ طائف نزدیکشان می شود، به یاد پروردگارشان می افتند و ناگهان بیدار می شوند، لذا همین که شیطان خواست وارد کعبه دل افراد متّقی شود، می فهمند، یعنی این ها خطورات دل را می شناسند که کدام شیطانی و کدام الهی است.

کسی که خدا را نمی شناسد هیچ وقت ذکر خدا ندارد. خداشناسی واقعی یعنی قلب با خدا آشنا باشد، قلبی که از خدا مطّلع باشد، در مقدّمه ارتباط است، هنوز در مقام خداشناسی نیست. قلب باید با خدا آشنا باشد، یعنی با حضرت ربّ العالمین از طریق علم حضوری با حق انس انس داشته باشد و این چنین بین او و پروردگارش رابطه برقرار گردد. انسانی که قلبش هنوز انیس و رفیقی به نام خدا ندارد، در مملکت شیطان زندگی می کند، یعنی اسیر نفس است، و به جای فطرت، طبیعتش بر او حکومت می کند، و هنوز فطرت در سیر و سلوک راه نیفتاده است. اگر قلب آرام آرام از محبوب های وَهمی آزاد شد و فهمید یک آشنای حقیقی در میان است، این قلب با خدا آشناست، و به جهت این که از مشغولیت های بی خود آزاد شده است، وقتی شیطان به سراغ این آدم می آید، یاد خدا می افتد، چون محبوب او چیزی بالاتر از آن هایی است که شیطان به رخ او می کشد، مثلاً کسی در شروع تعطیلات نوروز به شما پیشنهاد می کند به

1- سوره زخرف، آیه 36.
2- سوره اعراف، آیه 201.