عزت ملی در پرتو تولید ملی از منظر آیات و روایات صفحه 106

دو: معامله با کسانی که قدرت بیشتری برای خرید دارند؛ در معامله با این افراد، اضافه نمودن سود عادلانه ای به اندازه ی نیاز روزانه بر اصل سرمایه، بلا مانع است.

سه: معامله با گروهی که جنسی را به عنوان تجارت از دیگری خریداری می کنند؛ در مورد آنان نیز به سود عادلانه ی آمیخته با ارفاق توصیه شده است.(1)

5. در ادامه، یک استفتاء از مراجع عظام تقلید در این زمینه ذکر می شود:

س: گرفتن چه مقدار سود در فروش کالا مجاز است؟

ج: مقام معظم رهبری”حفظه الله تعالی” فرموده اند: «سود گرفتن حد معیّنی ندارد؛ بنابراین تا وقتی که به حد اجحاف نرسیده و بر خلاف مقررات دولت هم نباشد؛ اشکال ندارد ولی افضل بلکه مستحب آن است که فروشنده به آن مقدار سودی که هزینه هایش را تأمین می کند، اکتفا نماید».(2)

حضرت آیت الله مکارم شیرازی”حفظه الله تعالی” نیز در پاسخ به همین سوال فرموده اند: «موارد مختلف است و حد ثابتی ندارد؛ اما رعایت انصاف در هر حال شایسته ی هر مسلمانی است و اگر از طرف حکومت اسلامی نرخ معیّنی تعیین شده باشد، از آن نباید تخلف کرد».(3)

64. پرهیز از بالابردن قیمت ها به صورت ساختگی

قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله وسلم: « لَا تَنَاجَشُوا وَ لَا تَدَابَرُوا؛

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: با همدستی یکدیگر قیمت ها را بالا نبرید و به یکدیگر پشت نکنید!»(4)

پیام ها و نکته ها

1. “تَنَاجَشُوا” از ماده ی”نَجَشَ” و از باب “ تفاعل” است؛ یکی از معانی باب تفاعل نیز به معنای «تظاهر» است. بر اساس این معنی، واژه ی ”تَنَاجَشُوا” بیان کننده ی حالتی است که؛ فردی که قصد خرید کالایی را ندارد ضمن تبانی با فروشنده، قیمت آن را بیش از ارزش واقعی بالا ببرد و نزد مشتری اصلیِ کالا تظاهر کند که می خواهد آن را بخرد؛ تا کسی که مشتری اصلی است بشنود و به ناچار برای این که کالا را از دست ندهد؛ به قیمت بالاتر بخرد.

2. معنای دیگر باب تفاعل، “مشارکت” است و در این صورت معنای حدیث این می شود

1- ) دائره المعارف فقه مقارن، ج 2، ص 277
2- ) أجوبه الاستفتاءات(فارسی)، ص 370، س 1611
3- ) احکام اصناف، ص 163
4- ) معانی الأخبار، النص؛ ص 284