- مقدمه 1
- اشاره 7
- یک . تربیت 8
- الف) تربیت در لغت 8
- ب) تربیت در اصطلاح 9
- دو. راهکار تربیتی 11
- 1. آیات و روایات 12
- سه. نهادینه سازی 12
- الف) نهادینه سازی در لغت 12
- ب) جایگاه نهادینه سازی 12
- 2. علم اخلاق 13
- 3. جامعه شناسی 14
- 1. جنبه فردی 16
- اشاره 16
- 2.جنبه اجتماعی 17
- الف) آموزه 18
- ب) مهدویّ 18
- چهار. آموزه مهدوی 18
- اشاره 18
- اشاره 19
- ج) مقصود از آموزه مهدوی 19
- نکته دوم: رویکرد آموزه ای 20
- نکته یکم: نگاه فراگیر 20
- پنج. کودک 21
- یک. مؤثّرترین روش و ماندگارترین اثر 22
- گفتار دوم: ویژگی های راه کار تربیتی 22
- اشاره 22
- دو. لزوم سازگاری روش با دیگر مؤلّفههای تربیتی 23
- گفتار سوّم: گونه شناسی راهکار تربیتی 24
- سه. بیان خبری کلّی و حاکی از دستور 24
- اشاره 26
- یک. اهمّیت شناخت دوره کودکی 28
- دو. دوران کودکی از نظرگاه پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 29
- سه. رویکردی تربیتی به دوران کودکی 32
- گفتار دوم: بازشناسی ابعاد شخصیّت کودک 33
- اشاره 33
- الف) تعریف 36
- یک. حیطه شناختی 36
- ج) ویژگی های حیطه شناختی کودک 37
- اشاره 37
- 1. تحوّل زبان 38
- 2. شکل گیری تصویر ذهنی 38
- 4. درون سازی مفاهیم و فعّالیّت رمزی 39
- 3. پیش تصوّری بودن 39
- 6. خودمحوری 40
- 5. زمینه سازی ذهنی جهت تقلید از الگوی پنهان 40
- 7. ناتوانی در تجزیه و تحلیل صحیح 41
- 8. انس با محسوسات و بیگانگی با مفاهیم انتزاعی 42
- 9. شکل گیری خودپنداره 42
- 10. انعطاف فکری و زودباوری 44
- 11. کنجکاوی 45
- 12. یادگیری مشاهده ای 45
- 13. کیفیّت درک مفاهیم کیفی و کمّی 46
- الف) تعریف 47
- دو. حیطه عاطفی 47
- 14. تحوّل چشم گیر بازشناسی و تحوّل اندک نگهداری 47
- ب) اهمیّت 47
- اشاره 49
- ج) ویژگی های حیطه عاطفی کودک 49
- 1. محبّت خواهی 50
- 2. احترام خواهی 50
- 4. نیاز به شادمانی 51
- 3. نیازمندی به امنیّت 51
- 5. استقلال طلبی 51
- 6. تنوّع طلبی 51
- 8. میل به ارتباط با همسالان 52
- 7. خود نمایی 52
- 9. پافشاری مدافعانه بر عقیده خویش 53
- الف) تعریف 53
- ب) اهمیّت 53
- سه. حیطه رفتاری 53
- ج) ویژگی های حیطه رفتاری کودک 54
- اشاره 54
- 1. تقلید پذیری 55
- 2. دعوت پذیری عملی 56
- 6. بازی 57
- 3. شتاب زدگی 57
- 5. عادت پذیری 57
- 4. ناپایداری اراده 57
- یک. ضرورت گونه شناسی و گزینش 60
- اشاره 61
- دو. معیارهای گزینش 61
- الف) قابل فهم بودن 61
- اشاره 61
- نمونه اوّل فاقد معیار: زیاده روی درباره جَنگ پس از ظهور 62
- نمونه سوّم: بداء در آموزه های مهدوی 64
- نمونه چهارم: تبیین مفهوم انتقام بدون زمینه سازی 64
- ب) سودمندی 67
- ج) قابلیّت الگو برداری 68
- اشاره 69
- گفتار چهارم: دسته بندی آموزه مهدوی برای انتقال به کودک 69
- یک. آموزه غیر قابل بیان 70
- دو. آموزه قابل بیان 70
- الف) قابل بیان اجمالی 70
- اشاره 70
- ب) قابل بیان تفصیلی 71
- اشاره 72
- دو. تعاریف اصطلاحی 73
- یک. معانی لغوی تلقین 73
- اشاره 74
- سه. تعریف پیشنهادی و نکات آن 74
- الف) نتیجه ی تلقین؛ تحقّق باور 74
- اشاره 75
- مرحله اوّل: آموزش 75
- د) جایگاه تلقین بعد از اِخبار، آموزش و تذکّر 75
- ج) ارتباط مستقیم تلقین با جنبه ی شناختی و گرایشی 75
- مرحله دوم: یادآوری و تذکّر 75
- ب) تکرار نظام مند، عنصر اصلی تلقین 75
- ه) تلقین، روش و ابزاری مشترک برای تحقّق اهداف صحیح و باطل 76
- گفتار دوم: جایگاه شناسی تلقین 76
- مرحله سوّم: تکرار تلقین آمیز 76
- یک. تبیین سوال 77
- گفتار سوّم: تلقین؛ تهدید یا فرصت برای باور مهدوی کودکان 77
- اشاره 77
- اشاره 78
- دو. پاسخ با تبیین دو گونه تلقین 78
- ب) تلقین باورساز پس از آموزش 79
- گفتار چهارم: انواع تلقین 81
- اشاره 81
- یک. خودتلقینی و دگرتلقینی 81
- دو. تلقین قولی و فعلی و محیطی 82
- سه. تلقین مثبت و منفی 83
- اشاره 84
- گفتار پنجم: تلقین پذیری کودکان 84
- 1. شکل گیری خودپنداره 86
- اشاره 86
- یک. ویژگی های هم سو با تلقین پذیری 86
- 2. یادگیری مشاهده ای و تقلیدپذیری 87
- 3. انعطاف فکری و زودباوری 87
- 5. ناپایداری اراده 88
- 7. علاقه مندی به تکرار 88
- 4. شتاب زدگی 88
- 6. عادت پذیری 88
- 8. محبّت خواهی و دلبستگی به محبوب 89
- اشاره 89
- دو. ویژگی های معارض با تلقین پذیری 89
- 2. استقلال طلبی 90
- 1. خودمحوری 90
- 3. خود نمایی 90
- سه. کیفیّت جهت دهی ویژگی معارض 90
- اشاره 91
- گفتار ششم: تنظیم محتوای تلقینی مهدوی 91
- مرحله اوّل: انتخاب موضوع 92
- مرحله دوم: استخراج پیام 94
- اشاره 94
- مرحله سوّم: ساختن جمله کلیدی 94
- نمونه کاربردی 95
- گفتار هفتم: اصول تلقین 96
- اشاره 96
- 1. خلوص نیّت 97
- 4. ثبات و پرهیز از تردید 98
- 2. اعتقاد و التزام عملی به پیام تلقینی 98
- 3. محبوبیّت و مقبولیّت نزد کودک 98
- 5. توجیه شناختی و چشاندن لذّت همراهی محتوای تلقینی 99
- 6. تمرکز بر پیام واحد 100
- 7. رعایت تناسب 101
- ب) انتخاب موقعیّت مناسب 101
- الف) تناسب شیوه، قالب و محتوا با هدف 101
- اشاره 101
- اشاره 102
- 8. نظام مندی و استمرار تکرار 102
- ب) تنظیم تکرار در شبانه روز و روزهای متوالی 103
- الف) عوامل موثّر بر تنظیم تعداد تکرار 103
- 9. توجّه به واکنش ها 104
- 10. بهره بری از تنوّع 105
- گفتار نهم: شیوه های کلّی اجرای تلقین 106
- اشاره 106
- یک. پیوند دادن پیام تلقینی با واقعیّات زندگی کودک 107
- دو. در معرض داوری قرار دادن کودک 108
- اشاره 109
- سه. روش خود افشایی 109
- الف) اهمیّت به کارگیری 109
- 1. خودافشایی حقیقی و مصنوعی 111
- ب) انواع خودافشایی 111
- 3. خودافشایی محبّتی و نفرتی 114
- ج) نکات اجرایی خودافشایی 115
- گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین 116
- اشاره 116
- الف) اهمیّت قصّه 117
- 1. قصّه 117
- ب) قصّه نوعی از تکرار 118
- نوع دوم: تکرار تجزیه ای پیام 119
- اشاره 119
- نوع اوّل: تکرار یک پارچه و کامل پیام 119
- ج) تکرار پیام در قصّه 119
- د) بهره بری از قصّه در دگرتلقینی و خودتلقینی 122
- اشاره 123
- 2. شعر و نظم 123
- 4. نمایش 126
- 5. پرسش و پاسخ 128
- اشاره 132
- اشاره 133
- یک . الگو و اسوه 133
- دو. تقلید 134
- سه. الگوی مهدوی 135
- چهار. الگونمایی مهدوی 136
- اشاره 136
- ب) تعریف پیشنهادی 138
- اشاره 139
- گفتار دوم: جایگاه شناسی روش الگونمایی 139
- یک. قرآن و روایات 140
- دو. بیان تربیت پژوهان اسلامی 141
- سه. روان شناسی 142
- چهار. جامعه شناسی 143
- گفتار سوّم: الگوپذیری کودکان 144
- اشاره 146
- یک. تأثیرپذیری از محیط 146
- گفتار چهارم: مبانی الگوپذیری در انسان 146
- سه. قهرمان جویی 147
- دو. کمال طلبی 147
- چهار. نیاز روانی به الگو 148
- اشاره 148
- گفتار پنجم: اصول الگونمایی مهدوی 148
- 1. نمونه و ممتاز بودن الگو 149
- اشاره 151
- ب) هماهنگی رفتار الگو در موقعیّت های مشابه 151
- الف) هماهنگی بین رفتار و گفتار الگو 151
- 3. هماهنگی رفتار الگو 151
- 4. فراهم سازی مشاهده کامل الگو 152
- ج) هماهنگی رفتار الگو با گفتار و رفتار الگوهای دیگر 152
- اشاره 153
- 5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها 153
- معیار دوم: قابلیّت الگو برداری و تقلید پذیری 154
- معیار اوّل: قابلیّت مشاهده 154
- معیار سوّم: محوریّت بر واقعی بودن 155
- اشاره 156
- 6. آگاهی دهی در مورد امور مرتبط با الگوبرداری 156
- الف) جنبه الگویی و معیار معرّفی الگو 157
- ب) تشخیص مصداق 158
- ج) اهداف و دلایل 160
- ه) مراحل الگوبرداری 162
- اشاره 162
- د) شیوه های الگوبرداری 162
- دو. به یادسپاری 163
- یک. توجّه 163
- سه. بازآفرینی حرکتی 163
- چهار. انگیزش 163
- اشاره 164
- 7. بهره بری از تنوّع 164
- الف) تنوّع الگوها 165
- ب) تنوّع شیوه و قالب اجرایی 166
- 8. تناسب و هماهنگی 166
- اشاره 166
- ب) آثار تناسب و هماهنگی 167
- الف) وجوه اشتراک، جنبه ای از تناسب 167
- نمونه اوّل: تناسب با شرایط خانوادگی 168
- ج) چند نمونه از تناسب 168
- نمونه دوّم: مثال قرآنی مشابهت 168
- نمونه سوّم: مشابهت در سطح زندگی 169
- گفتار ششم: انواع الگونمایی 170
- اشاره 170
- دو. تصریح به الگوبودن شخص و عدم تصریح 171
- سه. معرّفی الگو با اسم یا عنوان عام 172
- گفتار هفتم: انواع و شیوه های الگوبرداری 173
- اشاره 173
- اشاره 174
- ب) تقلید نیمه آگاهانه 174
- یک. تقسیم از جهت وجود آگاهی 174
- ج) تقلید آگاهانه 174
- الف) تقلید ناآگاهانه 174
- الف) الگوبرداری عینی 175
- دو. تقسیم از جهت تطابق کامل 175
- ب) الگوبرداری غیرعینی 176
- گفتار هشتم: کارکردهای الگونمایی مهدوی 177
- 1. آموزش و یادگیری با کیفیّت بالا 177
- اشاره 177
- 2. امکان و سهولت انجام و استمرار رفتار در نظر الگوپذیر 178
- 3. ارزیابی، سنجش و اصلاح رفتار 179
- 4. استحکام، ترویج و افزایش اعتماد به معارف مهدویّت 180
- 5. سوق دهی گرایش ها به مهدویّت 181
- 6. ایجاد و تقویت انگیزه، تحرّک و پویایی 182
- 7. پیشگیری و مبارزه با انحراف 183
- گفتار نهم: آسیب شناسی 184
- اشاره 184
- الف) فراموشی معیار و هدف در غیاب الگو 185
- 1. شخصیّت گرایی با آثار یا مصادیق مختلف 185
- اشاره 185
- ب) الگوبرداری کورکورانه و بی دلیل 187
- ج) گرفتار شدن به دو گونه مغالطه الگویی 188
- اشاره 188
- خصوصیّات زمینه ساز مغالطه الگویی در کودک 189
- 2. پیروی از الگوی مشهور و مقبول اکثریّت 191
- اشاره 193
- 3. تعارض و ناهماهنگی رفتار الگو و آثار آن 193
- الف) تردید 194
- ج) کاهش محبوبیّت الگو 194
- ب) قضاوت نابجای کودکانه 194
- ه ) پروش روحیّه نفاق، خودخواهی و ریا 195
- 4. لغزش الگو 196
- کتب عربی و فارسی 200
- سایت ها 209
2. خودافشایی فکری، عاطفی، اراده و تصمیم
چنان چه در تعریف خودافشایی بیان شد، این روش تربیتی شامل آشکار کردن و فاش نمودن تصّورات و افکار شخصی و همچنین عواطف و حالات درونی نیز می شود. افزون بر آن، شامل عیان کردن رفتار درونی یعنی عزم، اراده و تصمیم هم می گردد.
3. خودافشایی محبّتی و نفرتی
خودافشایی محبّتی یعنی ابراز محبّت درونی نسبت به شخص یا امری پسندیده مانند شوق به رسیدن ایام ظهور حضرت مهدی علیه السلام و همچنین تمام کارهایی که مورد رضایت ایشان است.
خودافشایی نفرتی یعنی آشکار کردن انزجار و تنفّر درونی نسبت به فرد یا امور ناپسند. هر چه اطّلاعات ما نسبت به زشتی و پستی گناه بیشتر شود، انزجار و تنفّرمان نسبت به آن افزایش می یابد و در نتیجه، اگر متّکی به ایمان محکم باشد هیچ گاه به آن نزدیک نمی شویم. بهترین راه کار برای مصونیّت در برابر گناه و کارهای زشت و همچنین ترک آن ها، تغییر میل و کشش نسبت به آن ها است. حال برای دور کردنِ کودک از کارهای زشت، می توان از این روش استفاده نمود با این توضیح که ابتدا بد بودن عمل زشت و لزوم ترک آن را به عدم رضایت خداوند متعال و حضرت مهدی علیه السلام استناد می دهیم و سپس تنفّر خود را نسبت به آن عمل، با کلام و حالات انزجاری کودکانه نشان می دهیم. خودافشایی نفرتی، مبدأ میل کودک به کار زشت را تغییر می دهد یعنی پس از مدّتی که این روش به کار گرفته شود، دیگر کودک میل به عمل زشت و انجام ناهنجاری رفتاری را از دست می دهد و آزادانه دوری جسته و ترک می نماید.
مثال کودکانه ی خودافشایی محبّتی نسبت به امام زمان علیه السلام این است که در کلاس یا خانه، عبارات ذیل را با ابراز احساسات درونی بر زبان جاری کنیم.
«مدّتی است دلم خیلی برای امام مهدی علیه السلام تنگ شده. این قدر دلتنگ شده ام که هر شبانه روز براشون دعا می کنم. یعنی میشه یه روز امام مهربان و عزیزم را ببینم و بهشون بگم که چقدر دوستشون دارم. دلم می خواد یه نقّاشی خوشگل بکشم و دور آن را با گل واقعی تزیین کنم. اسم امامم را وسط گل ها بنویسم. خیلی دلم می خواد آن نقاشی را بهشون هدیه