- مقدمه 1
- اشاره 7
- الف) تربیت در لغت 8
- یک . تربیت 8
- ب) تربیت در اصطلاح 9
- دو. راهکار تربیتی 11
- 1. آیات و روایات 12
- ب) جایگاه نهادینه سازی 12
- الف) نهادینه سازی در لغت 12
- سه. نهادینه سازی 12
- 2. علم اخلاق 13
- 3. جامعه شناسی 14
- اشاره 16
- 1. جنبه فردی 16
- 2.جنبه اجتماعی 17
- ب) مهدویّ 18
- الف) آموزه 18
- اشاره 18
- چهار. آموزه مهدوی 18
- ج) مقصود از آموزه مهدوی 19
- اشاره 19
- نکته یکم: نگاه فراگیر 20
- نکته دوم: رویکرد آموزه ای 20
- پنج. کودک 21
- اشاره 22
- یک. مؤثّرترین روش و ماندگارترین اثر 22
- گفتار دوم: ویژگی های راه کار تربیتی 22
- دو. لزوم سازگاری روش با دیگر مؤلّفههای تربیتی 23
- سه. بیان خبری کلّی و حاکی از دستور 24
- گفتار سوّم: گونه شناسی راهکار تربیتی 24
- اشاره 26
- یک. اهمّیت شناخت دوره کودکی 28
- دو. دوران کودکی از نظرگاه پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 29
- سه. رویکردی تربیتی به دوران کودکی 32
- گفتار دوم: بازشناسی ابعاد شخصیّت کودک 33
- اشاره 33
- الف) تعریف 36
- یک. حیطه شناختی 36
- ج) ویژگی های حیطه شناختی کودک 37
- اشاره 37
- 2. شکل گیری تصویر ذهنی 38
- 1. تحوّل زبان 38
- 4. درون سازی مفاهیم و فعّالیّت رمزی 39
- 3. پیش تصوّری بودن 39
- 5. زمینه سازی ذهنی جهت تقلید از الگوی پنهان 40
- 6. خودمحوری 40
- 7. ناتوانی در تجزیه و تحلیل صحیح 41
- 9. شکل گیری خودپنداره 42
- 8. انس با محسوسات و بیگانگی با مفاهیم انتزاعی 42
- 10. انعطاف فکری و زودباوری 44
- 11. کنجکاوی 45
- 12. یادگیری مشاهده ای 45
- 13. کیفیّت درک مفاهیم کیفی و کمّی 46
- الف) تعریف 47
- 14. تحوّل چشم گیر بازشناسی و تحوّل اندک نگهداری 47
- ب) اهمیّت 47
- دو. حیطه عاطفی 47
- اشاره 49
- ج) ویژگی های حیطه عاطفی کودک 49
- 1. محبّت خواهی 50
- 2. احترام خواهی 50
- 4. نیاز به شادمانی 51
- 3. نیازمندی به امنیّت 51
- 6. تنوّع طلبی 51
- 5. استقلال طلبی 51
- 7. خود نمایی 52
- 8. میل به ارتباط با همسالان 52
- ب) اهمیّت 53
- 9. پافشاری مدافعانه بر عقیده خویش 53
- الف) تعریف 53
- سه. حیطه رفتاری 53
- ج) ویژگی های حیطه رفتاری کودک 54
- اشاره 54
- 1. تقلید پذیری 55
- 2. دعوت پذیری عملی 56
- 3. شتاب زدگی 57
- 6. بازی 57
- 4. ناپایداری اراده 57
- 5. عادت پذیری 57
- یک. ضرورت گونه شناسی و گزینش 60
- دو. معیارهای گزینش 61
- اشاره 61
- الف) قابل فهم بودن 61
- اشاره 61
- نمونه اوّل فاقد معیار: زیاده روی درباره جَنگ پس از ظهور 62
- نمونه چهارم: تبیین مفهوم انتقام بدون زمینه سازی 64
- نمونه سوّم: بداء در آموزه های مهدوی 64
- ب) سودمندی 67
- ج) قابلیّت الگو برداری 68
- گفتار چهارم: دسته بندی آموزه مهدوی برای انتقال به کودک 69
- اشاره 69
- الف) قابل بیان اجمالی 70
- دو. آموزه قابل بیان 70
- اشاره 70
- یک. آموزه غیر قابل بیان 70
- ب) قابل بیان تفصیلی 71
- اشاره 72
- یک. معانی لغوی تلقین 73
- دو. تعاریف اصطلاحی 73
- الف) نتیجه ی تلقین؛ تحقّق باور 74
- سه. تعریف پیشنهادی و نکات آن 74
- اشاره 74
- د) جایگاه تلقین بعد از اِخبار، آموزش و تذکّر 75
- مرحله دوم: یادآوری و تذکّر 75
- ب) تکرار نظام مند، عنصر اصلی تلقین 75
- مرحله اوّل: آموزش 75
- اشاره 75
- ج) ارتباط مستقیم تلقین با جنبه ی شناختی و گرایشی 75
- ه) تلقین، روش و ابزاری مشترک برای تحقّق اهداف صحیح و باطل 76
- مرحله سوّم: تکرار تلقین آمیز 76
- گفتار دوم: جایگاه شناسی تلقین 76
- یک. تبیین سوال 77
- اشاره 77
- گفتار سوّم: تلقین؛ تهدید یا فرصت برای باور مهدوی کودکان 77
- دو. پاسخ با تبیین دو گونه تلقین 78
- اشاره 78
- ب) تلقین باورساز پس از آموزش 79
- اشاره 81
- گفتار چهارم: انواع تلقین 81
- یک. خودتلقینی و دگرتلقینی 81
- دو. تلقین قولی و فعلی و محیطی 82
- سه. تلقین مثبت و منفی 83
- گفتار پنجم: تلقین پذیری کودکان 84
- اشاره 84
- 1. شکل گیری خودپنداره 86
- اشاره 86
- یک. ویژگی های هم سو با تلقین پذیری 86
- 3. انعطاف فکری و زودباوری 87
- 2. یادگیری مشاهده ای و تقلیدپذیری 87
- 4. شتاب زدگی 88
- 6. عادت پذیری 88
- 7. علاقه مندی به تکرار 88
- 5. ناپایداری اراده 88
- اشاره 89
- 8. محبّت خواهی و دلبستگی به محبوب 89
- دو. ویژگی های معارض با تلقین پذیری 89
- 3. خود نمایی 90
- سه. کیفیّت جهت دهی ویژگی معارض 90
- 2. استقلال طلبی 90
- 1. خودمحوری 90
- اشاره 91
- گفتار ششم: تنظیم محتوای تلقینی مهدوی 91
- مرحله اوّل: انتخاب موضوع 92
- اشاره 94
- مرحله دوم: استخراج پیام 94
- مرحله سوّم: ساختن جمله کلیدی 94
- نمونه کاربردی 95
- اشاره 96
- گفتار هفتم: اصول تلقین 96
- 1. خلوص نیّت 97
- 4. ثبات و پرهیز از تردید 98
- 3. محبوبیّت و مقبولیّت نزد کودک 98
- 2. اعتقاد و التزام عملی به پیام تلقینی 98
- 5. توجیه شناختی و چشاندن لذّت همراهی محتوای تلقینی 99
- 6. تمرکز بر پیام واحد 100
- ب) انتخاب موقعیّت مناسب 101
- 7. رعایت تناسب 101
- اشاره 101
- الف) تناسب شیوه، قالب و محتوا با هدف 101
- 8. نظام مندی و استمرار تکرار 102
- اشاره 102
- ب) تنظیم تکرار در شبانه روز و روزهای متوالی 103
- الف) عوامل موثّر بر تنظیم تعداد تکرار 103
- 9. توجّه به واکنش ها 104
- 10. بهره بری از تنوّع 105
- گفتار نهم: شیوه های کلّی اجرای تلقین 106
- اشاره 106
- یک. پیوند دادن پیام تلقینی با واقعیّات زندگی کودک 107
- دو. در معرض داوری قرار دادن کودک 108
- اشاره 109
- الف) اهمیّت به کارگیری 109
- سه. روش خود افشایی 109
- ب) انواع خودافشایی 111
- 1. خودافشایی حقیقی و مصنوعی 111
- 3. خودافشایی محبّتی و نفرتی 114
- ج) نکات اجرایی خودافشایی 115
- اشاره 116
- گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین 116
- 1. قصّه 117
- الف) اهمیّت قصّه 117
- ب) قصّه نوعی از تکرار 118
- نوع دوم: تکرار تجزیه ای پیام 119
- اشاره 119
- نوع اوّل: تکرار یک پارچه و کامل پیام 119
- ج) تکرار پیام در قصّه 119
- د) بهره بری از قصّه در دگرتلقینی و خودتلقینی 122
- 2. شعر و نظم 123
- اشاره 123
- 4. نمایش 126
- 5. پرسش و پاسخ 128
- اشاره 132
- یک . الگو و اسوه 133
- اشاره 133
- دو. تقلید 134
- سه. الگوی مهدوی 135
- اشاره 136
- چهار. الگونمایی مهدوی 136
- ب) تعریف پیشنهادی 138
- اشاره 139
- گفتار دوم: جایگاه شناسی روش الگونمایی 139
- یک. قرآن و روایات 140
- دو. بیان تربیت پژوهان اسلامی 141
- سه. روان شناسی 142
- چهار. جامعه شناسی 143
- گفتار سوّم: الگوپذیری کودکان 144
- یک. تأثیرپذیری از محیط 146
- گفتار چهارم: مبانی الگوپذیری در انسان 146
- اشاره 146
- سه. قهرمان جویی 147
- دو. کمال طلبی 147
- چهار. نیاز روانی به الگو 148
- گفتار پنجم: اصول الگونمایی مهدوی 148
- اشاره 148
- 1. نمونه و ممتاز بودن الگو 149
- اشاره 151
- 3. هماهنگی رفتار الگو 151
- الف) هماهنگی بین رفتار و گفتار الگو 151
- ب) هماهنگی رفتار الگو در موقعیّت های مشابه 151
- ج) هماهنگی رفتار الگو با گفتار و رفتار الگوهای دیگر 152
- 4. فراهم سازی مشاهده کامل الگو 152
- 5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها 153
- اشاره 153
- معیار اوّل: قابلیّت مشاهده 154
- معیار دوم: قابلیّت الگو برداری و تقلید پذیری 154
- معیار سوّم: محوریّت بر واقعی بودن 155
- اشاره 156
- 6. آگاهی دهی در مورد امور مرتبط با الگوبرداری 156
- الف) جنبه الگویی و معیار معرّفی الگو 157
- ب) تشخیص مصداق 158
- ج) اهداف و دلایل 160
- ه) مراحل الگوبرداری 162
- اشاره 162
- د) شیوه های الگوبرداری 162
- چهار. انگیزش 163
- سه. بازآفرینی حرکتی 163
- دو. به یادسپاری 163
- یک. توجّه 163
- 7. بهره بری از تنوّع 164
- اشاره 164
- الف) تنوّع الگوها 165
- ب) تنوّع شیوه و قالب اجرایی 166
- اشاره 166
- 8. تناسب و هماهنگی 166
- ب) آثار تناسب و هماهنگی 167
- الف) وجوه اشتراک، جنبه ای از تناسب 167
- نمونه دوّم: مثال قرآنی مشابهت 168
- ج) چند نمونه از تناسب 168
- نمونه اوّل: تناسب با شرایط خانوادگی 168
- نمونه سوّم: مشابهت در سطح زندگی 169
- گفتار ششم: انواع الگونمایی 170
- اشاره 170
- دو. تصریح به الگوبودن شخص و عدم تصریح 171
- سه. معرّفی الگو با اسم یا عنوان عام 172
- اشاره 173
- گفتار هفتم: انواع و شیوه های الگوبرداری 173
- الف) تقلید ناآگاهانه 174
- ب) تقلید نیمه آگاهانه 174
- ج) تقلید آگاهانه 174
- اشاره 174
- یک. تقسیم از جهت وجود آگاهی 174
- دو. تقسیم از جهت تطابق کامل 175
- الف) الگوبرداری عینی 175
- ب) الگوبرداری غیرعینی 176
- گفتار هشتم: کارکردهای الگونمایی مهدوی 177
- اشاره 177
- 1. آموزش و یادگیری با کیفیّت بالا 177
- 2. امکان و سهولت انجام و استمرار رفتار در نظر الگوپذیر 178
- 3. ارزیابی، سنجش و اصلاح رفتار 179
- 4. استحکام، ترویج و افزایش اعتماد به معارف مهدویّت 180
- 5. سوق دهی گرایش ها به مهدویّت 181
- 6. ایجاد و تقویت انگیزه، تحرّک و پویایی 182
- 7. پیشگیری و مبارزه با انحراف 183
- اشاره 184
- گفتار نهم: آسیب شناسی 184
- الف) فراموشی معیار و هدف در غیاب الگو 185
- اشاره 185
- 1. شخصیّت گرایی با آثار یا مصادیق مختلف 185
- ب) الگوبرداری کورکورانه و بی دلیل 187
- اشاره 188
- ج) گرفتار شدن به دو گونه مغالطه الگویی 188
- خصوصیّات زمینه ساز مغالطه الگویی در کودک 189
- 2. پیروی از الگوی مشهور و مقبول اکثریّت 191
- 3. تعارض و ناهماهنگی رفتار الگو و آثار آن 193
- اشاره 193
- ج) کاهش محبوبیّت الگو 194
- ب) قضاوت نابجای کودکانه 194
- الف) تردید 194
- ه ) پروش روحیّه نفاق، خودخواهی و ریا 195
- 4. لغزش الگو 196
- کتب عربی و فارسی 200
- سایت ها 209
نمود مثلاً پنج بار در یک روز و استمرار پنج روزه.
نکته دوم
نباید کودک را مستقیماً مخاطب قرار داد یعنی وی احساس نکند که می خواهید او را امر و نهی و حتّی نصیحت کنید. پس شایسته است که خودافشایی در صحن علنی خانه و کلاس در حضور دیگران انجام شود بدون اینکه کودک را مخاطب خاص قرار دهیم.
نکته سوم
اگر حالت درونی مدّ نظر، در مجری روش خودافشایی، بسیار کم و ضعیف است، سعی کند آرزوی داشتن آن حالت را در دل خود پرورانده و تقویت نماید و محبّت به داشتن آن را به خوبی ابراز کند.
نکته چهارم
اجرا کننده روش باید نقش خود را خوب بازی کند تا کودک احساس نکند والدین کاری مصنوعی، ساختگی و دروغین انجام می دهند.
نکته پنجم
هنگام کلاسداری یا برخورد و گفتگو با کودک، لازم است موارد کاربرد روش خودافشایی را به خوبی بشناسیم. به بیان دیگر، شناسایی و به کارگیری موارد مختلفی که قابلیّت دارند متعلَّق این روش قرار بگیرند. مانند خودافشایی محبّتی نسبت به حضور در کلاس، دوستی و هم صحبتی با کودکان، موضوع کلاس یا گفتگو و قالب اجرایی همچون نمایش و نقّاشی. مثلاً مربّی کلاس همراه با ابراز احساسات درونی چنین جملاتی بگوید:
«از وقتی به من گفتند قراره معلّم کلاس شما باشم، این قدر خوشحال شدم که از دیروز تا حالا همش دارم به شما فکر می کنم... از ته دل خوشحالم که امروز می خواهیم درباره امام دوازدهم با هم دیگه یک سرود خوشگل بخوانیم...»
گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین
اشاره
قالب های متعدّدی جهت تلقین معارف مهدوی وجود دارند که در این نوشتار، به توضیح چند قالب به همراه نمونه کاربردی آن ها بسنده می شود.