- مقدمه 1
- اشاره 7
- یک . تربیت 8
- الف) تربیت در لغت 8
- ب) تربیت در اصطلاح 9
- دو. راهکار تربیتی 11
- 1. آیات و روایات 12
- الف) نهادینه سازی در لغت 12
- ب) جایگاه نهادینه سازی 12
- سه. نهادینه سازی 12
- 2. علم اخلاق 13
- 3. جامعه شناسی 14
- 1. جنبه فردی 16
- اشاره 16
- 2.جنبه اجتماعی 17
- الف) آموزه 18
- اشاره 18
- ب) مهدویّ 18
- چهار. آموزه مهدوی 18
- ج) مقصود از آموزه مهدوی 19
- اشاره 19
- نکته دوم: رویکرد آموزه ای 20
- نکته یکم: نگاه فراگیر 20
- پنج. کودک 21
- گفتار دوم: ویژگی های راه کار تربیتی 22
- یک. مؤثّرترین روش و ماندگارترین اثر 22
- اشاره 22
- دو. لزوم سازگاری روش با دیگر مؤلّفههای تربیتی 23
- گفتار سوّم: گونه شناسی راهکار تربیتی 24
- سه. بیان خبری کلّی و حاکی از دستور 24
- اشاره 26
- یک. اهمّیت شناخت دوره کودکی 28
- دو. دوران کودکی از نظرگاه پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 29
- سه. رویکردی تربیتی به دوران کودکی 32
- اشاره 33
- گفتار دوم: بازشناسی ابعاد شخصیّت کودک 33
- الف) تعریف 36
- یک. حیطه شناختی 36
- ج) ویژگی های حیطه شناختی کودک 37
- اشاره 37
- 2. شکل گیری تصویر ذهنی 38
- 1. تحوّل زبان 38
- 4. درون سازی مفاهیم و فعّالیّت رمزی 39
- 3. پیش تصوّری بودن 39
- 6. خودمحوری 40
- 5. زمینه سازی ذهنی جهت تقلید از الگوی پنهان 40
- 7. ناتوانی در تجزیه و تحلیل صحیح 41
- 8. انس با محسوسات و بیگانگی با مفاهیم انتزاعی 42
- 9. شکل گیری خودپنداره 42
- 10. انعطاف فکری و زودباوری 44
- 11. کنجکاوی 45
- 12. یادگیری مشاهده ای 45
- 13. کیفیّت درک مفاهیم کیفی و کمّی 46
- دو. حیطه عاطفی 47
- الف) تعریف 47
- 14. تحوّل چشم گیر بازشناسی و تحوّل اندک نگهداری 47
- ب) اهمیّت 47
- ج) ویژگی های حیطه عاطفی کودک 49
- اشاره 49
- 2. احترام خواهی 50
- 1. محبّت خواهی 50
- 5. استقلال طلبی 51
- 4. نیاز به شادمانی 51
- 6. تنوّع طلبی 51
- 3. نیازمندی به امنیّت 51
- 8. میل به ارتباط با همسالان 52
- 7. خود نمایی 52
- 9. پافشاری مدافعانه بر عقیده خویش 53
- الف) تعریف 53
- ب) اهمیّت 53
- سه. حیطه رفتاری 53
- اشاره 54
- ج) ویژگی های حیطه رفتاری کودک 54
- 1. تقلید پذیری 55
- 2. دعوت پذیری عملی 56
- 5. عادت پذیری 57
- 4. ناپایداری اراده 57
- 3. شتاب زدگی 57
- 6. بازی 57
- یک. ضرورت گونه شناسی و گزینش 60
- دو. معیارهای گزینش 61
- الف) قابل فهم بودن 61
- اشاره 61
- اشاره 61
- نمونه اوّل فاقد معیار: زیاده روی درباره جَنگ پس از ظهور 62
- نمونه چهارم: تبیین مفهوم انتقام بدون زمینه سازی 64
- نمونه سوّم: بداء در آموزه های مهدوی 64
- ب) سودمندی 67
- ج) قابلیّت الگو برداری 68
- اشاره 69
- گفتار چهارم: دسته بندی آموزه مهدوی برای انتقال به کودک 69
- الف) قابل بیان اجمالی 70
- دو. آموزه قابل بیان 70
- یک. آموزه غیر قابل بیان 70
- اشاره 70
- ب) قابل بیان تفصیلی 71
- اشاره 72
- یک. معانی لغوی تلقین 73
- دو. تعاریف اصطلاحی 73
- الف) نتیجه ی تلقین؛ تحقّق باور 74
- سه. تعریف پیشنهادی و نکات آن 74
- اشاره 74
- مرحله اوّل: آموزش 75
- د) جایگاه تلقین بعد از اِخبار، آموزش و تذکّر 75
- ج) ارتباط مستقیم تلقین با جنبه ی شناختی و گرایشی 75
- ب) تکرار نظام مند، عنصر اصلی تلقین 75
- اشاره 75
- مرحله دوم: یادآوری و تذکّر 75
- گفتار دوم: جایگاه شناسی تلقین 76
- مرحله سوّم: تکرار تلقین آمیز 76
- ه) تلقین، روش و ابزاری مشترک برای تحقّق اهداف صحیح و باطل 76
- اشاره 77
- گفتار سوّم: تلقین؛ تهدید یا فرصت برای باور مهدوی کودکان 77
- یک. تبیین سوال 77
- دو. پاسخ با تبیین دو گونه تلقین 78
- اشاره 78
- ب) تلقین باورساز پس از آموزش 79
- گفتار چهارم: انواع تلقین 81
- اشاره 81
- یک. خودتلقینی و دگرتلقینی 81
- دو. تلقین قولی و فعلی و محیطی 82
- سه. تلقین مثبت و منفی 83
- گفتار پنجم: تلقین پذیری کودکان 84
- اشاره 84
- یک. ویژگی های هم سو با تلقین پذیری 86
- اشاره 86
- 1. شکل گیری خودپنداره 86
- 2. یادگیری مشاهده ای و تقلیدپذیری 87
- 3. انعطاف فکری و زودباوری 87
- 6. عادت پذیری 88
- 5. ناپایداری اراده 88
- 4. شتاب زدگی 88
- 7. علاقه مندی به تکرار 88
- 8. محبّت خواهی و دلبستگی به محبوب 89
- اشاره 89
- دو. ویژگی های معارض با تلقین پذیری 89
- 2. استقلال طلبی 90
- 3. خود نمایی 90
- 1. خودمحوری 90
- سه. کیفیّت جهت دهی ویژگی معارض 90
- اشاره 91
- گفتار ششم: تنظیم محتوای تلقینی مهدوی 91
- مرحله اوّل: انتخاب موضوع 92
- مرحله دوم: استخراج پیام 94
- اشاره 94
- مرحله سوّم: ساختن جمله کلیدی 94
- نمونه کاربردی 95
- اشاره 96
- گفتار هفتم: اصول تلقین 96
- 1. خلوص نیّت 97
- 4. ثبات و پرهیز از تردید 98
- 3. محبوبیّت و مقبولیّت نزد کودک 98
- 2. اعتقاد و التزام عملی به پیام تلقینی 98
- 5. توجیه شناختی و چشاندن لذّت همراهی محتوای تلقینی 99
- 6. تمرکز بر پیام واحد 100
- ب) انتخاب موقعیّت مناسب 101
- اشاره 101
- 7. رعایت تناسب 101
- الف) تناسب شیوه، قالب و محتوا با هدف 101
- اشاره 102
- 8. نظام مندی و استمرار تکرار 102
- ب) تنظیم تکرار در شبانه روز و روزهای متوالی 103
- الف) عوامل موثّر بر تنظیم تعداد تکرار 103
- 9. توجّه به واکنش ها 104
- 10. بهره بری از تنوّع 105
- گفتار نهم: شیوه های کلّی اجرای تلقین 106
- اشاره 106
- یک. پیوند دادن پیام تلقینی با واقعیّات زندگی کودک 107
- دو. در معرض داوری قرار دادن کودک 108
- سه. روش خود افشایی 109
- اشاره 109
- الف) اهمیّت به کارگیری 109
- ب) انواع خودافشایی 111
- 1. خودافشایی حقیقی و مصنوعی 111
- 3. خودافشایی محبّتی و نفرتی 114
- ج) نکات اجرایی خودافشایی 115
- گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین 116
- اشاره 116
- 1. قصّه 117
- الف) اهمیّت قصّه 117
- ب) قصّه نوعی از تکرار 118
- ج) تکرار پیام در قصّه 119
- اشاره 119
- نوع اوّل: تکرار یک پارچه و کامل پیام 119
- نوع دوم: تکرار تجزیه ای پیام 119
- د) بهره بری از قصّه در دگرتلقینی و خودتلقینی 122
- 2. شعر و نظم 123
- اشاره 123
- 4. نمایش 126
- 5. پرسش و پاسخ 128
- اشاره 132
- اشاره 133
- یک . الگو و اسوه 133
- دو. تقلید 134
- سه. الگوی مهدوی 135
- چهار. الگونمایی مهدوی 136
- اشاره 136
- ب) تعریف پیشنهادی 138
- اشاره 139
- گفتار دوم: جایگاه شناسی روش الگونمایی 139
- یک. قرآن و روایات 140
- دو. بیان تربیت پژوهان اسلامی 141
- سه. روان شناسی 142
- چهار. جامعه شناسی 143
- گفتار سوّم: الگوپذیری کودکان 144
- اشاره 146
- یک. تأثیرپذیری از محیط 146
- گفتار چهارم: مبانی الگوپذیری در انسان 146
- سه. قهرمان جویی 147
- دو. کمال طلبی 147
- گفتار پنجم: اصول الگونمایی مهدوی 148
- اشاره 148
- چهار. نیاز روانی به الگو 148
- 1. نمونه و ممتاز بودن الگو 149
- ب) هماهنگی رفتار الگو در موقعیّت های مشابه 151
- اشاره 151
- الف) هماهنگی بین رفتار و گفتار الگو 151
- 3. هماهنگی رفتار الگو 151
- ج) هماهنگی رفتار الگو با گفتار و رفتار الگوهای دیگر 152
- 4. فراهم سازی مشاهده کامل الگو 152
- اشاره 153
- 5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها 153
- معیار اوّل: قابلیّت مشاهده 154
- معیار دوم: قابلیّت الگو برداری و تقلید پذیری 154
- معیار سوّم: محوریّت بر واقعی بودن 155
- اشاره 156
- 6. آگاهی دهی در مورد امور مرتبط با الگوبرداری 156
- الف) جنبه الگویی و معیار معرّفی الگو 157
- ب) تشخیص مصداق 158
- ج) اهداف و دلایل 160
- اشاره 162
- د) شیوه های الگوبرداری 162
- ه) مراحل الگوبرداری 162
- دو. به یادسپاری 163
- یک. توجّه 163
- سه. بازآفرینی حرکتی 163
- چهار. انگیزش 163
- اشاره 164
- 7. بهره بری از تنوّع 164
- الف) تنوّع الگوها 165
- 8. تناسب و هماهنگی 166
- ب) تنوّع شیوه و قالب اجرایی 166
- اشاره 166
- ب) آثار تناسب و هماهنگی 167
- الف) وجوه اشتراک، جنبه ای از تناسب 167
- ج) چند نمونه از تناسب 168
- نمونه دوّم: مثال قرآنی مشابهت 168
- نمونه اوّل: تناسب با شرایط خانوادگی 168
- نمونه سوّم: مشابهت در سطح زندگی 169
- اشاره 170
- گفتار ششم: انواع الگونمایی 170
- دو. تصریح به الگوبودن شخص و عدم تصریح 171
- سه. معرّفی الگو با اسم یا عنوان عام 172
- گفتار هفتم: انواع و شیوه های الگوبرداری 173
- اشاره 173
- ج) تقلید آگاهانه 174
- اشاره 174
- الف) تقلید ناآگاهانه 174
- ب) تقلید نیمه آگاهانه 174
- یک. تقسیم از جهت وجود آگاهی 174
- الف) الگوبرداری عینی 175
- دو. تقسیم از جهت تطابق کامل 175
- ب) الگوبرداری غیرعینی 176
- گفتار هشتم: کارکردهای الگونمایی مهدوی 177
- اشاره 177
- 1. آموزش و یادگیری با کیفیّت بالا 177
- 2. امکان و سهولت انجام و استمرار رفتار در نظر الگوپذیر 178
- 3. ارزیابی، سنجش و اصلاح رفتار 179
- 4. استحکام، ترویج و افزایش اعتماد به معارف مهدویّت 180
- 5. سوق دهی گرایش ها به مهدویّت 181
- 6. ایجاد و تقویت انگیزه، تحرّک و پویایی 182
- 7. پیشگیری و مبارزه با انحراف 183
- اشاره 184
- گفتار نهم: آسیب شناسی 184
- اشاره 185
- الف) فراموشی معیار و هدف در غیاب الگو 185
- 1. شخصیّت گرایی با آثار یا مصادیق مختلف 185
- ب) الگوبرداری کورکورانه و بی دلیل 187
- ج) گرفتار شدن به دو گونه مغالطه الگویی 188
- اشاره 188
- خصوصیّات زمینه ساز مغالطه الگویی در کودک 189
- 2. پیروی از الگوی مشهور و مقبول اکثریّت 191
- اشاره 193
- 3. تعارض و ناهماهنگی رفتار الگو و آثار آن 193
- الف) تردید 194
- ج) کاهش محبوبیّت الگو 194
- ب) قضاوت نابجای کودکانه 194
- ه ) پروش روحیّه نفاق، خودخواهی و ریا 195
- 4. لغزش الگو 196
- کتب عربی و فارسی 200
- سایت ها 209
مهدوی چنان در برابر توجّه و نظر کودک قرار گیرد که مشاهده ی مذکور حاصل شود. در غیر این صورت، فرایند الگوگیری دست خوش تحریفی ناخواسته خواهد شد، یعنی تصوّرات غلطی از جنبه الگویی در ذهن کودک نقش می بندد و هر چه بر الگوگیری ترغیب، تشویق و تأکید شود در واقع بر نهادینه سازی رفتاری اشتباه تأکید شده است.
یکی از ثمرات اصل فراهم سازی مشاهده این است که وقتی کودک چشم انداز کمال خود را در زمینه ی مهدویّت به راحتی در الگوی خویش ببیند، بین خود و او فاصله ی زیادی احساس نمی کند، از لحاظ فکری و عاطفی خود را به او نزدیک می کند و در نتیجه بازپدیدآوری رفتارها و حالات او را در خود شدنی و ممکن می داند نه دست نیافتنی و رؤیایی. همچنین در صورت مشاهده ی صحیح است که کودک می تواند او را دوست داشته و احساس یگانگی و محب و محبوب بودن در او شکل گیرد و با این احساس، ناخودآگاه به همانندسازی با الگو مشغول باشد و از این کار لذّت ببرد. اگر بین الگو و کودک فاصله ای حائل گردد؛ به مرور زمان ارتباط و جریان الگوگیری تضعیف می شود.
5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها
اشاره
قبل از اقدام به فرآیند الگونمایی مهدوی، لازم است با مطالعه معارف مهدویّت، الگو و جنبه الگویی مناسبی انتخاب شود. مقصود از جنبه مناسب، حالت یا رفتاری از الگو است که معیارهای گزینش آموزه مهدویّت از قبیل قابل فهم بودن، سودمندی و قابلیّت
الگوبرداری را داشته باشد که قبلاً توضیح داده شد. (1) افزون بر آن ها، آثار تربیتی داشتن، قابل مشاهده بودن و محوریّت بر واقعی بودن را نیز می توان در نظر گرفت.
تصویر
1- ر.ک: فصل دوم، گفتار سوّم؛ معیارهای گزینش، صص76-83.