- مقدمه 1
- اشاره 7
- یک . تربیت 8
- الف) تربیت در لغت 8
- ب) تربیت در اصطلاح 9
- دو. راهکار تربیتی 11
- 1. آیات و روایات 12
- ب) جایگاه نهادینه سازی 12
- الف) نهادینه سازی در لغت 12
- سه. نهادینه سازی 12
- 2. علم اخلاق 13
- 3. جامعه شناسی 14
- 1. جنبه فردی 16
- اشاره 16
- 2.جنبه اجتماعی 17
- الف) آموزه 18
- اشاره 18
- ب) مهدویّ 18
- چهار. آموزه مهدوی 18
- ج) مقصود از آموزه مهدوی 19
- اشاره 19
- نکته دوم: رویکرد آموزه ای 20
- نکته یکم: نگاه فراگیر 20
- پنج. کودک 21
- گفتار دوم: ویژگی های راه کار تربیتی 22
- یک. مؤثّرترین روش و ماندگارترین اثر 22
- اشاره 22
- دو. لزوم سازگاری روش با دیگر مؤلّفههای تربیتی 23
- گفتار سوّم: گونه شناسی راهکار تربیتی 24
- سه. بیان خبری کلّی و حاکی از دستور 24
- اشاره 26
- یک. اهمّیت شناخت دوره کودکی 28
- دو. دوران کودکی از نظرگاه پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 29
- سه. رویکردی تربیتی به دوران کودکی 32
- گفتار دوم: بازشناسی ابعاد شخصیّت کودک 33
- اشاره 33
- الف) تعریف 36
- یک. حیطه شناختی 36
- ج) ویژگی های حیطه شناختی کودک 37
- اشاره 37
- 2. شکل گیری تصویر ذهنی 38
- 1. تحوّل زبان 38
- 4. درون سازی مفاهیم و فعّالیّت رمزی 39
- 3. پیش تصوّری بودن 39
- 6. خودمحوری 40
- 5. زمینه سازی ذهنی جهت تقلید از الگوی پنهان 40
- 7. ناتوانی در تجزیه و تحلیل صحیح 41
- 8. انس با محسوسات و بیگانگی با مفاهیم انتزاعی 42
- 9. شکل گیری خودپنداره 42
- 10. انعطاف فکری و زودباوری 44
- 12. یادگیری مشاهده ای 45
- 11. کنجکاوی 45
- 13. کیفیّت درک مفاهیم کیفی و کمّی 46
- دو. حیطه عاطفی 47
- الف) تعریف 47
- 14. تحوّل چشم گیر بازشناسی و تحوّل اندک نگهداری 47
- ب) اهمیّت 47
- ج) ویژگی های حیطه عاطفی کودک 49
- اشاره 49
- 2. احترام خواهی 50
- 1. محبّت خواهی 50
- 5. استقلال طلبی 51
- 4. نیاز به شادمانی 51
- 6. تنوّع طلبی 51
- 3. نیازمندی به امنیّت 51
- 8. میل به ارتباط با همسالان 52
- 7. خود نمایی 52
- 9. پافشاری مدافعانه بر عقیده خویش 53
- الف) تعریف 53
- ب) اهمیّت 53
- سه. حیطه رفتاری 53
- اشاره 54
- ج) ویژگی های حیطه رفتاری کودک 54
- 1. تقلید پذیری 55
- 2. دعوت پذیری عملی 56
- 5. عادت پذیری 57
- 4. ناپایداری اراده 57
- 3. شتاب زدگی 57
- 6. بازی 57
- یک. ضرورت گونه شناسی و گزینش 60
- دو. معیارهای گزینش 61
- الف) قابل فهم بودن 61
- اشاره 61
- اشاره 61
- نمونه اوّل فاقد معیار: زیاده روی درباره جَنگ پس از ظهور 62
- نمونه سوّم: بداء در آموزه های مهدوی 64
- نمونه چهارم: تبیین مفهوم انتقام بدون زمینه سازی 64
- ب) سودمندی 67
- ج) قابلیّت الگو برداری 68
- اشاره 69
- گفتار چهارم: دسته بندی آموزه مهدوی برای انتقال به کودک 69
- الف) قابل بیان اجمالی 70
- دو. آموزه قابل بیان 70
- یک. آموزه غیر قابل بیان 70
- اشاره 70
- ب) قابل بیان تفصیلی 71
- اشاره 72
- یک. معانی لغوی تلقین 73
- دو. تعاریف اصطلاحی 73
- اشاره 74
- سه. تعریف پیشنهادی و نکات آن 74
- الف) نتیجه ی تلقین؛ تحقّق باور 74
- مرحله اوّل: آموزش 75
- ب) تکرار نظام مند، عنصر اصلی تلقین 75
- د) جایگاه تلقین بعد از اِخبار، آموزش و تذکّر 75
- ج) ارتباط مستقیم تلقین با جنبه ی شناختی و گرایشی 75
- مرحله دوم: یادآوری و تذکّر 75
- اشاره 75
- ه) تلقین، روش و ابزاری مشترک برای تحقّق اهداف صحیح و باطل 76
- گفتار دوم: جایگاه شناسی تلقین 76
- مرحله سوّم: تکرار تلقین آمیز 76
- اشاره 77
- گفتار سوّم: تلقین؛ تهدید یا فرصت برای باور مهدوی کودکان 77
- یک. تبیین سوال 77
- دو. پاسخ با تبیین دو گونه تلقین 78
- اشاره 78
- ب) تلقین باورساز پس از آموزش 79
- اشاره 81
- گفتار چهارم: انواع تلقین 81
- یک. خودتلقینی و دگرتلقینی 81
- دو. تلقین قولی و فعلی و محیطی 82
- سه. تلقین مثبت و منفی 83
- گفتار پنجم: تلقین پذیری کودکان 84
- اشاره 84
- 1. شکل گیری خودپنداره 86
- اشاره 86
- یک. ویژگی های هم سو با تلقین پذیری 86
- 2. یادگیری مشاهده ای و تقلیدپذیری 87
- 3. انعطاف فکری و زودباوری 87
- 6. عادت پذیری 88
- 5. ناپایداری اراده 88
- 4. شتاب زدگی 88
- 7. علاقه مندی به تکرار 88
- 8. محبّت خواهی و دلبستگی به محبوب 89
- اشاره 89
- دو. ویژگی های معارض با تلقین پذیری 89
- 2. استقلال طلبی 90
- 3. خود نمایی 90
- 1. خودمحوری 90
- سه. کیفیّت جهت دهی ویژگی معارض 90
- اشاره 91
- گفتار ششم: تنظیم محتوای تلقینی مهدوی 91
- مرحله اوّل: انتخاب موضوع 92
- مرحله دوم: استخراج پیام 94
- اشاره 94
- مرحله سوّم: ساختن جمله کلیدی 94
- نمونه کاربردی 95
- اشاره 96
- گفتار هفتم: اصول تلقین 96
- 1. خلوص نیّت 97
- 4. ثبات و پرهیز از تردید 98
- 3. محبوبیّت و مقبولیّت نزد کودک 98
- 2. اعتقاد و التزام عملی به پیام تلقینی 98
- 5. توجیه شناختی و چشاندن لذّت همراهی محتوای تلقینی 99
- 6. تمرکز بر پیام واحد 100
- ب) انتخاب موقعیّت مناسب 101
- اشاره 101
- 7. رعایت تناسب 101
- الف) تناسب شیوه، قالب و محتوا با هدف 101
- اشاره 102
- 8. نظام مندی و استمرار تکرار 102
- ب) تنظیم تکرار در شبانه روز و روزهای متوالی 103
- الف) عوامل موثّر بر تنظیم تعداد تکرار 103
- 9. توجّه به واکنش ها 104
- 10. بهره بری از تنوّع 105
- گفتار نهم: شیوه های کلّی اجرای تلقین 106
- اشاره 106
- یک. پیوند دادن پیام تلقینی با واقعیّات زندگی کودک 107
- دو. در معرض داوری قرار دادن کودک 108
- سه. روش خود افشایی 109
- اشاره 109
- الف) اهمیّت به کارگیری 109
- ب) انواع خودافشایی 111
- 1. خودافشایی حقیقی و مصنوعی 111
- 3. خودافشایی محبّتی و نفرتی 114
- ج) نکات اجرایی خودافشایی 115
- گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین 116
- اشاره 116
- 1. قصّه 117
- الف) اهمیّت قصّه 117
- ب) قصّه نوعی از تکرار 118
- ج) تکرار پیام در قصّه 119
- اشاره 119
- نوع اوّل: تکرار یک پارچه و کامل پیام 119
- نوع دوم: تکرار تجزیه ای پیام 119
- د) بهره بری از قصّه در دگرتلقینی و خودتلقینی 122
- 2. شعر و نظم 123
- اشاره 123
- 4. نمایش 126
- 5. پرسش و پاسخ 128
- اشاره 132
- اشاره 133
- یک . الگو و اسوه 133
- دو. تقلید 134
- سه. الگوی مهدوی 135
- چهار. الگونمایی مهدوی 136
- اشاره 136
- ب) تعریف پیشنهادی 138
- اشاره 139
- گفتار دوم: جایگاه شناسی روش الگونمایی 139
- یک. قرآن و روایات 140
- دو. بیان تربیت پژوهان اسلامی 141
- سه. روان شناسی 142
- چهار. جامعه شناسی 143
- گفتار سوّم: الگوپذیری کودکان 144
- یک. تأثیرپذیری از محیط 146
- اشاره 146
- گفتار چهارم: مبانی الگوپذیری در انسان 146
- سه. قهرمان جویی 147
- دو. کمال طلبی 147
- چهار. نیاز روانی به الگو 148
- اشاره 148
- گفتار پنجم: اصول الگونمایی مهدوی 148
- 1. نمونه و ممتاز بودن الگو 149
- الف) هماهنگی بین رفتار و گفتار الگو 151
- ب) هماهنگی رفتار الگو در موقعیّت های مشابه 151
- اشاره 151
- 3. هماهنگی رفتار الگو 151
- ج) هماهنگی رفتار الگو با گفتار و رفتار الگوهای دیگر 152
- 4. فراهم سازی مشاهده کامل الگو 152
- اشاره 153
- 5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها 153
- معیار اوّل: قابلیّت مشاهده 154
- معیار دوم: قابلیّت الگو برداری و تقلید پذیری 154
- معیار سوّم: محوریّت بر واقعی بودن 155
- اشاره 156
- 6. آگاهی دهی در مورد امور مرتبط با الگوبرداری 156
- الف) جنبه الگویی و معیار معرّفی الگو 157
- ب) تشخیص مصداق 158
- ج) اهداف و دلایل 160
- د) شیوه های الگوبرداری 162
- اشاره 162
- ه) مراحل الگوبرداری 162
- دو. به یادسپاری 163
- یک. توجّه 163
- سه. بازآفرینی حرکتی 163
- چهار. انگیزش 163
- اشاره 164
- 7. بهره بری از تنوّع 164
- الف) تنوّع الگوها 165
- 8. تناسب و هماهنگی 166
- ب) تنوّع شیوه و قالب اجرایی 166
- اشاره 166
- ب) آثار تناسب و هماهنگی 167
- الف) وجوه اشتراک، جنبه ای از تناسب 167
- ج) چند نمونه از تناسب 168
- نمونه دوّم: مثال قرآنی مشابهت 168
- نمونه اوّل: تناسب با شرایط خانوادگی 168
- نمونه سوّم: مشابهت در سطح زندگی 169
- اشاره 170
- گفتار ششم: انواع الگونمایی 170
- دو. تصریح به الگوبودن شخص و عدم تصریح 171
- سه. معرّفی الگو با اسم یا عنوان عام 172
- گفتار هفتم: انواع و شیوه های الگوبرداری 173
- اشاره 173
- ج) تقلید آگاهانه 174
- الف) تقلید ناآگاهانه 174
- اشاره 174
- ب) تقلید نیمه آگاهانه 174
- یک. تقسیم از جهت وجود آگاهی 174
- الف) الگوبرداری عینی 175
- دو. تقسیم از جهت تطابق کامل 175
- ب) الگوبرداری غیرعینی 176
- گفتار هشتم: کارکردهای الگونمایی مهدوی 177
- اشاره 177
- 1. آموزش و یادگیری با کیفیّت بالا 177
- 2. امکان و سهولت انجام و استمرار رفتار در نظر الگوپذیر 178
- 3. ارزیابی، سنجش و اصلاح رفتار 179
- 4. استحکام، ترویج و افزایش اعتماد به معارف مهدویّت 180
- 5. سوق دهی گرایش ها به مهدویّت 181
- 6. ایجاد و تقویت انگیزه، تحرّک و پویایی 182
- 7. پیشگیری و مبارزه با انحراف 183
- اشاره 184
- گفتار نهم: آسیب شناسی 184
- اشاره 185
- الف) فراموشی معیار و هدف در غیاب الگو 185
- 1. شخصیّت گرایی با آثار یا مصادیق مختلف 185
- ب) الگوبرداری کورکورانه و بی دلیل 187
- اشاره 188
- ج) گرفتار شدن به دو گونه مغالطه الگویی 188
- خصوصیّات زمینه ساز مغالطه الگویی در کودک 189
- 2. پیروی از الگوی مشهور و مقبول اکثریّت 191
- 3. تعارض و ناهماهنگی رفتار الگو و آثار آن 193
- اشاره 193
- الف) تردید 194
- ج) کاهش محبوبیّت الگو 194
- ب) قضاوت نابجای کودکانه 194
- ه ) پروش روحیّه نفاق، خودخواهی و ریا 195
- 4. لغزش الگو 196
- کتب عربی و فارسی 200
- سایت ها 209
تحقیر و فریاد زدن؛ حتّی انجام دادن کارهایی که وی می تواند از پس آن ها برآید نیز از نظر کودک بی احترامی محسوب می شود.
3. نیازمندی به امنیّت
کودک نیاز دارد تا در محیطی آرام همراه با آرامش و صمیمیّت زندگی کند. محبّت والدین به یکدیگر در واقع آرامش و امید به آینده را به کودک منتقل می کند.
4. نیاز به شادمانی
شاد بودن، بدون نیاز به برنامه ای مفصّل با کارهایی مانند غذا درست کردنِ گروهی با اعضای خانواده و دوستان یا خریدکردن حاصل می گردد. همچنین درخواست تعریف لطیفه از کودک، چون کودکان دوست دارند بخندند و به وجه خنده دار به همه چیز توجّه کنند.
5. استقلال طلبی
کودک میل شدید به استقلال طلبی دارد یعنی می خواهد در فکر، آرزو و رفتار مستقل و متمایز از دیگران باشد. او تمام تلاش خود را برای انجام کارهایش به کار می بندد و می خواهد آن ها را به تنهایی و بدون کمک بزرگترها و هم سالانش انجام دهد. کودک از استقلال تازه یافته ی خویش، شادمان بوده و مرتّب می گوید: «خودم می خواهم انجام دهم». تبعیّت محض کودک از دیگران به ویژه زمانی که با خواسته هایش در تعارض باشد باعث ناراحتی و آزرده خاطرشدن او می گردد. در این هنگام رفتارهایی از او سر می زند که در ظاهر و از دید والدین و بزرگ سالان، مخالفت و نافرمانی محسوب می شود، درحالی که در واقع نشانه ی تشخّص طلبی آن ها است. (1) استقلال طلبی و تشخّص طلبی در مسیر رشد کودکان نقش مؤثّری دارد و اگر خوب جهت دهی نشود روحیه ی استقلال و جرأت در انجام کارها از آنان سلب خواهد شد.
6. تنوّع طلبی
1- ناصر، آموزش مفاهیم دینی همگام با روان شناسی رشد، ص24.