مهدی باوری در کودکان صفحه 56

مکانیزم حرکتی ادراکی نیست، بلکه از همان ماه های اول زندگی هماهنگی های متأثّر از جنبه ی عقلی در آن وجود دارد. در کودکان، تقلید در مرحله ی پیش عملیّاتی است و در سیر تحوّل خود، از چارچوب حسّی حرکتی جدا شده و جنبه ی تجسّمی به خود می گیرد. یعنی فرایند ذهنی کودک به مرحله ای از تحوّل می رسد که می تواند روان بنه هایی از موقعیّت ها را برای خود متصوّر و مجسّم نماید سپس آن را در رفتار خود منعکس کند و توانایی تقلید معوّق یعنی تقلید بدون حضور الگو در وی گسترش می یابد. پیاژه، تقلید را تقدّم و غلبه ی برون سازی روان بنه ها بر درون سازی می داند. تقلید و الگوپذیری در زندگی کودک، نقش مهم و تأثیرگذاری ایفا می کند از جمله، در بسیاری از فعّالیّت ها و بازی ها به ویژه آن هایی که جنبه ی رمزی، سازندگی یا تخیّل دارند، در انتشار هیجان ها،

فراهم سازی زیربنای تجسّم و تصویر ذهنی و همچنین پایه ی یادگیری های مختلف مانند یادگیری زبان قرار می گیرد. البتّه تقلید کودک تحت تأثیر مکانیزم خودمحوری است. (1)

2. دعوت پذیری عملی

این ویژگی (2) در واقع، مرتبط با سه خصوصیّت «انعطاف فکری»، «یادگیری مشاهده ای» و «تقلیدپذیری» است و به این معنی است که شخصی مثل والدین کودک، عملی را در مقابل او انجام دهند به قصد اینکه وی را تحریک و دعوت به انجام نمایند و به خاطر خصوصیّات مذکور، او به راحتی قبول و مشغول همانندسازی می گردد. در متون دینی نیز به دعوت پذیری عملی در انسان اشاره شده است.امام صادق علیه السلام فرمودند:

«کونوا دُعاهَ النّاسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم لِیَرَوا مِنکُم الاِجتِهادَ وَ الصِّدقَ وَ الوَرَعَ» (3)

«مردم را از طریقی غیر از زبان هایتان (یعنی با اعمال و رفتار خود به کارهای خیر) دعوت کنید تا تلاش و راستگویی و پرهیزکاری را از (رفتار) شما ببینند.»

از آن جا که تمام اوامر و اصول تربیتی که از قرآن و روایات به دست می آید حاکی از

1- اقتباس از منصور، محمود، روان شناسی ژنتیک، صص 290-298.
2- ویژگی«دعوت پذیری عملی» در بحث حیطه رفتاری ذکر گردید زیرا «تصمیم بر پذیرش و اراده انجام عمل»، از جمله رفتارهای درونی شمرده شده. ر.ک: همین فصل و گفتار، تعریف و اهمیّت حیطه رفتاری، ص69.
3- طبرسی، علی بن الحسین، مشکاه الانوار فی غرر الاخبار، ص46.