- مقدمه 1
- اشاره 7
- الف) تربیت در لغت 8
- یک . تربیت 8
- ب) تربیت در اصطلاح 9
- دو. راهکار تربیتی 11
- 1. آیات و روایات 12
- الف) نهادینه سازی در لغت 12
- سه. نهادینه سازی 12
- ب) جایگاه نهادینه سازی 12
- 2. علم اخلاق 13
- 3. جامعه شناسی 14
- اشاره 16
- 1. جنبه فردی 16
- 2.جنبه اجتماعی 17
- الف) آموزه 18
- ب) مهدویّ 18
- اشاره 18
- چهار. آموزه مهدوی 18
- ج) مقصود از آموزه مهدوی 19
- اشاره 19
- نکته دوم: رویکرد آموزه ای 20
- نکته یکم: نگاه فراگیر 20
- پنج. کودک 21
- گفتار دوم: ویژگی های راه کار تربیتی 22
- یک. مؤثّرترین روش و ماندگارترین اثر 22
- اشاره 22
- دو. لزوم سازگاری روش با دیگر مؤلّفههای تربیتی 23
- گفتار سوّم: گونه شناسی راهکار تربیتی 24
- سه. بیان خبری کلّی و حاکی از دستور 24
- اشاره 26
- یک. اهمّیت شناخت دوره کودکی 28
- دو. دوران کودکی از نظرگاه پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 29
- سه. رویکردی تربیتی به دوران کودکی 32
- اشاره 33
- گفتار دوم: بازشناسی ابعاد شخصیّت کودک 33
- الف) تعریف 36
- یک. حیطه شناختی 36
- ج) ویژگی های حیطه شناختی کودک 37
- اشاره 37
- 1. تحوّل زبان 38
- 2. شکل گیری تصویر ذهنی 38
- 3. پیش تصوّری بودن 39
- 4. درون سازی مفاهیم و فعّالیّت رمزی 39
- 6. خودمحوری 40
- 5. زمینه سازی ذهنی جهت تقلید از الگوی پنهان 40
- 7. ناتوانی در تجزیه و تحلیل صحیح 41
- 8. انس با محسوسات و بیگانگی با مفاهیم انتزاعی 42
- 9. شکل گیری خودپنداره 42
- 10. انعطاف فکری و زودباوری 44
- 12. یادگیری مشاهده ای 45
- 11. کنجکاوی 45
- 13. کیفیّت درک مفاهیم کیفی و کمّی 46
- دو. حیطه عاطفی 47
- 14. تحوّل چشم گیر بازشناسی و تحوّل اندک نگهداری 47
- الف) تعریف 47
- ب) اهمیّت 47
- اشاره 49
- ج) ویژگی های حیطه عاطفی کودک 49
- 2. احترام خواهی 50
- 1. محبّت خواهی 50
- 6. تنوّع طلبی 51
- 4. نیاز به شادمانی 51
- 5. استقلال طلبی 51
- 3. نیازمندی به امنیّت 51
- 7. خود نمایی 52
- 8. میل به ارتباط با همسالان 52
- الف) تعریف 53
- ب) اهمیّت 53
- سه. حیطه رفتاری 53
- 9. پافشاری مدافعانه بر عقیده خویش 53
- ج) ویژگی های حیطه رفتاری کودک 54
- اشاره 54
- 1. تقلید پذیری 55
- 2. دعوت پذیری عملی 56
- 6. بازی 57
- 5. عادت پذیری 57
- 4. ناپایداری اراده 57
- 3. شتاب زدگی 57
- یک. ضرورت گونه شناسی و گزینش 60
- اشاره 61
- دو. معیارهای گزینش 61
- الف) قابل فهم بودن 61
- اشاره 61
- نمونه اوّل فاقد معیار: زیاده روی درباره جَنگ پس از ظهور 62
- نمونه چهارم: تبیین مفهوم انتقام بدون زمینه سازی 64
- نمونه سوّم: بداء در آموزه های مهدوی 64
- ب) سودمندی 67
- ج) قابلیّت الگو برداری 68
- اشاره 69
- گفتار چهارم: دسته بندی آموزه مهدوی برای انتقال به کودک 69
- الف) قابل بیان اجمالی 70
- یک. آموزه غیر قابل بیان 70
- دو. آموزه قابل بیان 70
- اشاره 70
- ب) قابل بیان تفصیلی 71
- اشاره 72
- یک. معانی لغوی تلقین 73
- دو. تعاریف اصطلاحی 73
- اشاره 74
- سه. تعریف پیشنهادی و نکات آن 74
- الف) نتیجه ی تلقین؛ تحقّق باور 74
- ج) ارتباط مستقیم تلقین با جنبه ی شناختی و گرایشی 75
- ب) تکرار نظام مند، عنصر اصلی تلقین 75
- اشاره 75
- مرحله اوّل: آموزش 75
- د) جایگاه تلقین بعد از اِخبار، آموزش و تذکّر 75
- مرحله دوم: یادآوری و تذکّر 75
- گفتار دوم: جایگاه شناسی تلقین 76
- ه) تلقین، روش و ابزاری مشترک برای تحقّق اهداف صحیح و باطل 76
- مرحله سوّم: تکرار تلقین آمیز 76
- یک. تبیین سوال 77
- گفتار سوّم: تلقین؛ تهدید یا فرصت برای باور مهدوی کودکان 77
- اشاره 77
- اشاره 78
- دو. پاسخ با تبیین دو گونه تلقین 78
- ب) تلقین باورساز پس از آموزش 79
- اشاره 81
- گفتار چهارم: انواع تلقین 81
- یک. خودتلقینی و دگرتلقینی 81
- دو. تلقین قولی و فعلی و محیطی 82
- سه. تلقین مثبت و منفی 83
- اشاره 84
- گفتار پنجم: تلقین پذیری کودکان 84
- یک. ویژگی های هم سو با تلقین پذیری 86
- 1. شکل گیری خودپنداره 86
- اشاره 86
- 3. انعطاف فکری و زودباوری 87
- 2. یادگیری مشاهده ای و تقلیدپذیری 87
- 6. عادت پذیری 88
- 7. علاقه مندی به تکرار 88
- 5. ناپایداری اراده 88
- 4. شتاب زدگی 88
- 8. محبّت خواهی و دلبستگی به محبوب 89
- دو. ویژگی های معارض با تلقین پذیری 89
- اشاره 89
- سه. کیفیّت جهت دهی ویژگی معارض 90
- 2. استقلال طلبی 90
- 1. خودمحوری 90
- 3. خود نمایی 90
- اشاره 91
- گفتار ششم: تنظیم محتوای تلقینی مهدوی 91
- مرحله اوّل: انتخاب موضوع 92
- اشاره 94
- مرحله دوم: استخراج پیام 94
- مرحله سوّم: ساختن جمله کلیدی 94
- نمونه کاربردی 95
- اشاره 96
- گفتار هفتم: اصول تلقین 96
- 1. خلوص نیّت 97
- 4. ثبات و پرهیز از تردید 98
- 3. محبوبیّت و مقبولیّت نزد کودک 98
- 2. اعتقاد و التزام عملی به پیام تلقینی 98
- 5. توجیه شناختی و چشاندن لذّت همراهی محتوای تلقینی 99
- 6. تمرکز بر پیام واحد 100
- 7. رعایت تناسب 101
- الف) تناسب شیوه، قالب و محتوا با هدف 101
- اشاره 101
- ب) انتخاب موقعیّت مناسب 101
- اشاره 102
- 8. نظام مندی و استمرار تکرار 102
- ب) تنظیم تکرار در شبانه روز و روزهای متوالی 103
- الف) عوامل موثّر بر تنظیم تعداد تکرار 103
- 9. توجّه به واکنش ها 104
- 10. بهره بری از تنوّع 105
- گفتار نهم: شیوه های کلّی اجرای تلقین 106
- اشاره 106
- یک. پیوند دادن پیام تلقینی با واقعیّات زندگی کودک 107
- دو. در معرض داوری قرار دادن کودک 108
- اشاره 109
- الف) اهمیّت به کارگیری 109
- سه. روش خود افشایی 109
- ب) انواع خودافشایی 111
- 1. خودافشایی حقیقی و مصنوعی 111
- 3. خودافشایی محبّتی و نفرتی 114
- ج) نکات اجرایی خودافشایی 115
- اشاره 116
- گفتار دهم: قالب های اجرایی تلقین 116
- الف) اهمیّت قصّه 117
- 1. قصّه 117
- ب) قصّه نوعی از تکرار 118
- نوع دوم: تکرار تجزیه ای پیام 119
- ج) تکرار پیام در قصّه 119
- اشاره 119
- نوع اوّل: تکرار یک پارچه و کامل پیام 119
- د) بهره بری از قصّه در دگرتلقینی و خودتلقینی 122
- اشاره 123
- 2. شعر و نظم 123
- 4. نمایش 126
- 5. پرسش و پاسخ 128
- اشاره 132
- یک . الگو و اسوه 133
- اشاره 133
- دو. تقلید 134
- سه. الگوی مهدوی 135
- چهار. الگونمایی مهدوی 136
- اشاره 136
- ب) تعریف پیشنهادی 138
- اشاره 139
- گفتار دوم: جایگاه شناسی روش الگونمایی 139
- یک. قرآن و روایات 140
- دو. بیان تربیت پژوهان اسلامی 141
- سه. روان شناسی 142
- چهار. جامعه شناسی 143
- گفتار سوّم: الگوپذیری کودکان 144
- یک. تأثیرپذیری از محیط 146
- اشاره 146
- گفتار چهارم: مبانی الگوپذیری در انسان 146
- سه. قهرمان جویی 147
- دو. کمال طلبی 147
- گفتار پنجم: اصول الگونمایی مهدوی 148
- اشاره 148
- چهار. نیاز روانی به الگو 148
- 1. نمونه و ممتاز بودن الگو 149
- ب) هماهنگی رفتار الگو در موقعیّت های مشابه 151
- اشاره 151
- الف) هماهنگی بین رفتار و گفتار الگو 151
- 3. هماهنگی رفتار الگو 151
- ج) هماهنگی رفتار الگو با گفتار و رفتار الگوهای دیگر 152
- 4. فراهم سازی مشاهده کامل الگو 152
- اشاره 153
- 5. انتخاب الگو و جنبه الگویی مناسب با لحاظ معیارها 153
- معیار دوم: قابلیّت الگو برداری و تقلید پذیری 154
- معیار اوّل: قابلیّت مشاهده 154
- معیار سوّم: محوریّت بر واقعی بودن 155
- 6. آگاهی دهی در مورد امور مرتبط با الگوبرداری 156
- اشاره 156
- الف) جنبه الگویی و معیار معرّفی الگو 157
- ب) تشخیص مصداق 158
- ج) اهداف و دلایل 160
- د) شیوه های الگوبرداری 162
- اشاره 162
- ه) مراحل الگوبرداری 162
- دو. به یادسپاری 163
- سه. بازآفرینی حرکتی 163
- یک. توجّه 163
- چهار. انگیزش 163
- 7. بهره بری از تنوّع 164
- اشاره 164
- الف) تنوّع الگوها 165
- ب) تنوّع شیوه و قالب اجرایی 166
- اشاره 166
- 8. تناسب و هماهنگی 166
- ب) آثار تناسب و هماهنگی 167
- الف) وجوه اشتراک، جنبه ای از تناسب 167
- ج) چند نمونه از تناسب 168
- نمونه اوّل: تناسب با شرایط خانوادگی 168
- نمونه دوّم: مثال قرآنی مشابهت 168
- نمونه سوّم: مشابهت در سطح زندگی 169
- گفتار ششم: انواع الگونمایی 170
- اشاره 170
- دو. تصریح به الگوبودن شخص و عدم تصریح 171
- سه. معرّفی الگو با اسم یا عنوان عام 172
- اشاره 173
- گفتار هفتم: انواع و شیوه های الگوبرداری 173
- ج) تقلید آگاهانه 174
- اشاره 174
- ب) تقلید نیمه آگاهانه 174
- یک. تقسیم از جهت وجود آگاهی 174
- الف) تقلید ناآگاهانه 174
- دو. تقسیم از جهت تطابق کامل 175
- الف) الگوبرداری عینی 175
- ب) الگوبرداری غیرعینی 176
- 1. آموزش و یادگیری با کیفیّت بالا 177
- اشاره 177
- گفتار هشتم: کارکردهای الگونمایی مهدوی 177
- 2. امکان و سهولت انجام و استمرار رفتار در نظر الگوپذیر 178
- 3. ارزیابی، سنجش و اصلاح رفتار 179
- 4. استحکام، ترویج و افزایش اعتماد به معارف مهدویّت 180
- 5. سوق دهی گرایش ها به مهدویّت 181
- 6. ایجاد و تقویت انگیزه، تحرّک و پویایی 182
- 7. پیشگیری و مبارزه با انحراف 183
- گفتار نهم: آسیب شناسی 184
- اشاره 184
- اشاره 185
- 1. شخصیّت گرایی با آثار یا مصادیق مختلف 185
- الف) فراموشی معیار و هدف در غیاب الگو 185
- ب) الگوبرداری کورکورانه و بی دلیل 187
- ج) گرفتار شدن به دو گونه مغالطه الگویی 188
- اشاره 188
- خصوصیّات زمینه ساز مغالطه الگویی در کودک 189
- 2. پیروی از الگوی مشهور و مقبول اکثریّت 191
- اشاره 193
- 3. تعارض و ناهماهنگی رفتار الگو و آثار آن 193
- ب) قضاوت نابجای کودکانه 194
- الف) تردید 194
- ج) کاهش محبوبیّت الگو 194
- ه ) پروش روحیّه نفاق، خودخواهی و ریا 195
- 4. لغزش الگو 196
- کتب عربی و فارسی 200
- سایت ها 209
رغبت به یادگیری آموزه های دینی، با توجّه به اینکه هر انسانی امیال و گرایش های خاصّی دارد، برای هر مخاطبی، افزون بر استفاده از شیوه ای خاص، (1) از محتوایی متناسب با حیطه گرایشی او نیز استفاده می کردند. اموری از قبیل«پاسخ ندادن به سؤالات بعضی اشخاص، بیان برخی مطالب به افراد خاصّ و سفارش به مخفی نگهداشتن آن ها، بیان پاسخ های متفاوت به افراد مختلف نسبت به یک سؤال و استفاده از روش پرسش و پاسخ خصوصی» (2) نشان گر گزینش آموزه های دینی توسّط معصومین علیهم السلام جهت ارائه به مخاطبان مختلف است.
دو. معیارهای گزینش
اشاره
با در نظرگرفتن نکات یادشده پیرامون ویژگی های دوره کودکی به لحاظ شناختی، عاطفی و رفتاری و همچنین اصول تربیتی و آموزشی ویژه آن دوران، می توان به شاخص ها و معیارهایی جهت انتخاب آموزه های مهدوی متناسب با این دوره سنّی دست یافت. در اینجا به سه نمونه اشاره می گردد.
تصویر
الف) قابل فهم بودن
اشاره
جهت نهادینه سازی معارف مهدوی در کودک، باید آموزه هایی انتخاب شوند که برای وی قابل فهم بوده و او توانایی درک صحیح آن ها را داشته باشد، زیرا با توجّه به
1- مانند آگاه سازی مخاطب از جهل خود و برانگیختن احساس نیاز به دانستن، تشویق و تکریم علم آموزی و اهل علم. ر.ک: همان، صص 37-41.
2- ر.ک: همان، صص 46-51.