علل تزلزل تمدن غرب صفحه 339

پیچیدگی ابزارها و توهم

سؤال: شاخصه ی تکنولوژی جدید و تفاوت آن با طبیعت را پیچیدگی آن می دانند، اولاً: آیا واقعاً تکنولوژی تمدن جدید پیچیده است و اگر این طور است آیا این پیچیدگی برای آن یک امتیاز به حساب می آید؟ ثانیاً: آیا می توان گفت نظام طبیعی در مقایسه با تکنولوژی مدرن ساده و سطحی است؟

جواب: ابتدا باید توجه داشت که پیچیدگی به معنای توهمی آن غیر از پیچیدگی به معنای کامل بودن است. نمونه اش روش پیامبران است که از طریق خاصی قلب انسان را در توجه به لایه های غیب، عمیق می کردند و او را متوجه رازهای آن عالم می نمودند، نه این که او را در لایه های دنیا اسیر کنند. نتیجه ی کار انبیاء آن می شد که انسان در سیر به سوی لایه های عمیق وجودش به شکوفایی می رسید، پس به این معنا انسان پیچیدگی هایی دارد ولی دست یافتن به آن پیچیدگی ها روح افزا است، در صورتی که پیچیدگی های دنیا به معنی واردشدن به اموری است که با خیالات خود بر دنیا تحمیل می کنیم و در نتیجه فرسایش دهنده است.

در واقع تعالی به سوی عالَم غیب حیرت می آورد، به طوری که روح در رویارویی با پروردگار عالَم به آنچنان حیرتی می افتد که با تمام وجود می گوید: «لَیسَ کَمِثْلِهِ شَی»(1)؛ در این نوع توجه به عالمِ متعالی، نقطه ی امنی برای جان و مقصد اُنسی برای روح پیدا می شود و انسان در آن عالم