فرهنگ مدرنیته و توهم صفحه 143

نفس امّاره است، ذات ابزارهای تکنولوژی هم، ابزار زندگی با طبیعت نیست، ابزار ارضای روح سلطه طلبِ نفس امّاره است. اما مشکل این است که این ابزارها آنچنان در همه زندگی ما خود را جای داده اند که تصور نبود آن ها مساویِ عدم زندگی است و مسلّم است که کسی عدم زندگی را نمی پذیرد. همچنان که بنده نیز توصیه به عدم زندگی نمی کنم و تا این معما حلّ نشود که نوع دیگری هم می توان زندگی کرد، این دعوا همچنان ادامه دارد.

مرغی که خبر ندارد از آب زلال

منقار در آب شور دارد همه حال

چگونه به صِرف تغییر اشیاء طبیعی می خواهیم زندگی خود را بهبود بخشیم و از آن طرف هم دل در گرو ساحت قدس داریم!؟ آیا وقتی از طریق مدرنیته، رابطه بین انسان و طبیعت مختل شد، سایر روابط گرفتار همان اختلال نمی شود؟ دیگر رابطه انسان با انسان و رابطه انسان با خدا و معنویت باقی می ماند؟ آیا بشر با این دست آوردهای به قول شما، مهم برای خود راهی جهت زندگی کردن باقی گذارده است؟ آیا با امثال تلویزیون و اینترنت، مردم جهان بیشتر با همدیگر گفتگو می کنند یا بیشتر همدیگر را سرگرم می نمایند؟ وقتی رازی در میان نماند، دیگر گفتگو معنی ندارد.

مدرنیته اسلامی ممکن است؟

سؤال: چه اشکال دارد نتایج مثبت مدرنیته را بگیریم و با تعالیم دینی جمع کنیم و به اصطلاح؛ یک «مدرنیته اسلامی» به وجود بیاوریم؟

جواب: به نظر می رسد با مباحثی که گذشت تا حدّی عنایت فرمودید که مدرنیته و اسلام دو منظر کاملاً متفاوت به «عالَم» و «انسان» و «خدا»